Isolde Vergote - Copyright: Lieven Van Assche

Dat mijn zus en ik allebei drager zijn van het BRCA1-gen, kwam hard aan

Isolde Vergote heeft erfelijke eierstokkanker

Uit Leven • Editie 98 • April 2023

Isolde Vergote (45) zat midden in een behandeling voor eierstokkanker, toen er een tweede klap volgde: ze bleek erfelijk belast met het BRCA1-gen. De diagnose maakte veel emoties los, maar bracht de familie ook dichter bij elkaar. ‘Ik ben zo opgelucht dat de dochters van mijn zus de mutatie niet hebben.’

Auteur: Annick Deckers • Fotograaf: Lieven Van Assche (foto Charlotte Spaas: Joost Joossen)

Stel je vraag over kanker

Contacteer de Kankerlijn

Bel 0800 35 445
Nu niet beschikbaar
Ma-vrij 9-12u en 13-17u
Chat met de Kankerlijn
Nu offline Beschikbaar op 29/04/2024 om 09:00
Ma 9-12u
Woe 14-17u en 19:30-22:30u

Isolde heeft er een woelig jaar op zitten. Er was het harde kankerverdict, maar ook het nieuws dat ze drager is van een genetische fout, het zenuwslopende wachten op uitslagen van tests, de preventieve operaties van haar tweelingzus Roos en daar bovenop de borstkanker van een schoonzus. Toch lijkt Isolde het vrij nuchter op te nemen. Haar zus Roos schuift mee aan voor het gesprek.

Genetisch onderzoek

In december 2021 werd bij Isolde eierstokkanker vastgesteld. De prognose leek in eerste instantie niet goed. Isolde onderging een eerste operatie en chemotherapie. Omdat eierstokkanker niet zo vaak voorkomt op die leeftijd, gebeurde er ook genetisch onderzoek. ‘Maar met verder maar één tante in de familie die borstkanker had gehad, verwachtte ik daar niets van’, vertelt Isolde. 

De uitslag eind januari gaf haar ongelijk: Isolde bleek een mutatie in het BRCA1-gen te hebben. Vrouwen met die genetische fout hebben 60 tot 80 procent kans om borstkanker te krijgen en ongeveer 40 procent kans op eierstokkanker. Mannen die drager zijn, hebben een licht verhoogde kans (1 procent) om borstkanker te krijgen.

‘Aangezien ik arts ben, zocht ik het resultaat zelf op in mijn dossier’, blikt Isolde terug. ‘Hoewel onverwacht was die erfelijke diagnose voor mij op zich goed nieuws, omdat die vorm van eierstokkanker beter reageert op chemotherapie. Daarmee lagen mijn genezingskansen opeens een stuk hoger.’

Verstrekkende gevolgen

Toch had het nieuws ook verstrekkende gevolgen. Isolde belde meteen haar zus, broer en ouders op en besloot ook haar andere familie snel te verwittigen. ‘Met behulp van een voorbeeldmail van de oncopsycholoog en voorbeelden van het internet, stelde ik een brief op. Via een berichtje liet ik weten dat ik drager was van een erfelijke mutatie en dat er verdere informatie zou volgen. Ik gaf aan dat ze mij altijd mochten contacteren.’

Isolde Vergote - Copyright: Lieven Van Assche

‘Met behulp van een voorbeeldmail van de oncopsycholoog en voorbeelden van het internet, stelde ik een brief op om de familie op de hoogte te brengen.’

‘Soms ging ik wat omzichtiger te werk, zoals bij een tante van wie ik vreesde dat ze het nieuws slecht zou oppakken. Aan mijn neef vroeg ik om haar al wat voor te bereiden.’ Omdat Isolde als eerste positief testte en zelf arts is, vond ze het normaal om als aanspreekpersoon op te treden. ‘Op een enkeling na reageerde iedereen gelukkig begripvol.’

Isolde Vergote - Copyright: Lieven Van Assche
Isolde Vergote - Copyright: Lieven Van Assche

Opluchting

Als identieke tweelingzus had Roos 99 procent kans om de mutatie ook te hebben. Ze liet zich testen samen met hun vader en haar dochters, toen 18 en 20 jaar oud. Isolde had het daar moeilijk mee. ‘Ik vroeg me af of de meisjes niet beter wat konden wachten. Want als je op die leeftijd een diagnose van genetische belasting krijgt, is dat mentaal een enorme dreun. Je moet plots nadenken over wat dat voor jezelf en je kinderen later kan betekenen. Terwijl de nichtjes nog te jong zijn voor een kinderwens en met preventieve onderzoeken pas gestart wordt vanaf 25 jaar. Ook eventuele ingrepen zijn pas voor later. Al die aartsmoeilijke keuzes. Had ik zelf op zo’n jonge leeftijd geweten dat ik drager van het BRCA1-gen was, dan had die wetenschap misschien wel mijn leven geruïneerd.’

Had ik zelf op zo’n jonge leeftijd geweten dat ik drager van het BRCA1-gen was, dan had die wetenschap misschien wel mijn leven geruïneerd.

Na weken van gespannen afwachten testten beide meisjes tot ieders grote vreugde negatief. Zelf lag Isolde die dag in een ander ziekenhuis voor een tweede operatie waarbij haar eierstokken, eileiders en baarmoeder werden verwijderd. Haar ogen schieten vol tranen als ze terugdenkt aan de grote opluchting die dag. ‘We stonden letterlijk te huppelen in het ziekenhuis’, lacht Roos. ‘Dat mijn dochters zonder zorgen kunnen opgroeien, was voor ons het allermooiste geschenk.’

Verwerking

De vader van Isolde en Roos testte positief: daarmee werd duidelijk dat ze de genmutatie van hem hadden geërfd. Daar had en heeft hij het best moeilijk mee. Ook de positieve uitslag van Roos, hoewel verwacht, kwam toch nog hard aan. Isolde vindt het jammer dat er bij het meedelen van de uitslag door de geneticus geen psycholoog aanwezig was. ‘Zo’n nieuws zou je altijd met de nodige omkadering moeten ontvangen. Dat is zo belangrijk voor de verwerking.’ Zelf ging Isolde na de erfelijkheidsdiagnose niet in op het aanbod van psychologische begeleiding , al heeft ze het vandaag moeilijker. Ze wil vooral niet opnieuw ziek worden.

Roos koos zonder aarzelen voor de preventieve verwijdering van haar borsten, eierstokken en eileiders. Daarbij onderging ze een borstreconstructie met eigen weefsel. Ook Isolde zal op termijn, als haar behandeling is afgerond, een borstamputatie ondergaan.

Duiding

Charlotte Spaas begeleidt patiënten en familieleden bij het traject van testen op erfelijke kanker

‘Als er een erfelijke kanker in de familie zit, bepaalt iedereen zelf of hij DNA-onderzoek wil laten doen’, legt Charlotte uit. ‘Wij kunnen mensen helpen om de keuze te maken die voor hen de juiste is. Wij helpen hen om te beslissen of ze zich laten testen, en begeleiden ze ook nadien. Want de uitslag van een test krijgen, dat is heftig voor iedereen.’

Stel het gesprek met je familie niet nodeloos uit

‘Bij jonge mensen bijvoorbeeld die een test overwegen, wil je zeker zijn dat zo’n test niet meer kwaad dan goed doet … Een diagnose van erfelijke belasting op jonge leeftijd heeft immers een impact op relaties, studiekeuze, kinderwens … Tijdens het voorafgaande gesprek peil ik onder meer naar draagkracht en draaglast. Aangezien de medische opvolging voor dragers van het BRCA1-gen pas start vanaf 25 jaar, is wachten ook een optie.’

Verwerking

Het CMG geeft resultaten nooit telefonisch door. ‘Ik kan helaas niet altijd aanwezig zijn als de geneticus de uitslag meedeelt, maar na slecht nieuws bel ik mensen sowieso altijd even op’, zegt Charlotte. ‘Sommigen kiezen op dat moment voor psychologische begeleiding. De gesprekken draaien dan vooral om hoe de erfelijke diagnose verwerken, hoe het nieuws brengen aan familie, hoe omgaan met gevoelens van angst of schuld …’

Veel mensen vragen zich af hoe ze het nieuws moeten brengen aan hun kinderen. Charlotte: ‘De angst voor de reactie is vaak erger dan de reactie zelf. Daarom is het meestal beter om zo’n gesprek niet te lang uit te stellen. Voor het informeren van de andere familieleden kan de geneticus indien gewenst een familiebrief opstellen.’

Praktisch

‘Als je je laat testen op erfelijke kanker, ga je twee keer op gesprek bij de geneticus: een keer voor het onderzoek en een keer om het resultaat te bespreken. Daarnaast heb je recht op een aantal gratis gesprekken met de psycholoog van het CMG. Voel je na de resultatenbespreking nood aan psychologische begeleiding of sluit je niet uit er later gebruik van te willen maken, geef dat dan zeker aan. Dan kan het CMG je dossier indien nodig openhouden en ben je zeker van volledige terugbetaling.’

Is er na die eerste gesprekken langere begeleiding nodig, dan geldt de gangbare terugbetaling van het ziekenfonds. Als je in behandeling bent voor kanker of een preventieve ingreep overweegt, kun je ook terecht bij een oncopsycholoog in je ziekenhuis. Ook buiten het ziekenhuis is psychologische begeleiding mogelijk.

Tips

  • Zit er een kankergenmutatie in je familie? Denk goed na of genetische screening voor jou zinvol is. Praat erover met vrienden en familie en doe het niet alleen vanuit een opwelling of uit nieuwsgierigheid.
  • Moet je andere familieleden inlichten over een erfelijke diagnose, doe dat dan zo persoonlijk als voor jou haalbaar is. Als jullie elkaar goed kennen, is een telefoontje of een gesprek beter dan een mail.
  • Breng je jonge kinderen beter op de hoogte of niet? Daarin kan je als ouder het best je eigen gevoel volgen. Probeer wel te voorkomen dat ze zelf zaken gaan invullen. Niet begrijpen wat er speelt, is voor hen veel moeilijker dan een uitleg op hun niveau.
  • Genetische informatie is geheim. Je hoeft dus niet aan je verzekeraar mee te delen dat je een erfelijke aanleg voor kanker hebt.
Charlotte Spaas - Copyright: Joost Joossen
Charlotte Spaas
psycholoog Centrum voor Medische Genetica (CMG) Antwerpen

Grote klap

In totaal lieten twaalf familieleden zich testen. Isolde: ‘Toen bleek dat ook een nicht de mutatie had, was dat een grote klap. Door haar resultaat wisten we zo goed als zeker dat ook haar vader drager was.’

‘Eén ding was positief aan het hele verhaal: door de erfelijkheidsdiagnose kunnen verdere kankers worden vermeden of tijdig worden opgespoord. Het is mijn doel om die genetische kanker uit de familie te krijgen’, zegt Isolde.

Isolde Vergote - Copyright: Lieven Van Assche

Isoldes zonen weten dat ze zich later ook zullen moeten laten testen. Dat kan vanaf 18 jaar, maar beiden zouden het nu al willen laten doen. Mocht een van hen ook drager zijn, dan kan die via vruchtbaarheidstechnieken voorkomen dat hij de mutatie op zijn beurt doorgeeft. Maar wanneer breng je zoiets ter sprake in een relatie? ‘Ik zou het desnoods zelf aan hun lief zeggen’, flapt Isolde eruit. Maar wat haar betreft kan dat onderzoek nog lang wachten, tot de tijd er rijp voor is.

Familiereünie

Isoldes ziekte en het erfelijkheidsonderzoek brachten de familie dichter bij elkaar. Isolde: ‘Met de meeste familieleden had ik geen contact meer, maar intussen hebben we een tante en een paar neven teruggezien. Die tante heeft ons ook echt gesteund. En binnenkort komt er een grote reünie. De recente gebeurtenissen hebben dat versneld. Je beseft meer dan ooit dat de tijd snel gaat.’

Wie is jouw grote steun en toeverlaat, wie geeft er jou moed, samen met wie kom je je ziekte door? Mail ons kort je verhaal, misschien kunnen we jullie samen interviewen. E-mail: leven@komoptegenkanker.be.

Lees meer verhalen in het magazine Leven

Veel van onze verhalen zijn ook verschenen in het magazine Leven van Kom op tegen Kanker. Abonneer je om geen enkel verhaal te missen!