Onderzoeken en diagnose van prostaatkanker

Een rectaal onderzoek of rectaal toucher is het aftasten van de prostaat via de anus. Zo kan de arts voelen of de prostaat verhard is of vergroot, wat kan wijzen op kanker.

Ook een PSA-test kan soms een aanwijzing geven voor een kwaadaardig prostaatgezwel. 

Als er mogelijk sprake is van kanker, volgt er eerst een MR-scan van het kleine bekken. Afhankelijk van de uitslag van die scan kan er beslist worden om weefsel te onderzoeken met een prostaatbiopsie. Die biopsie gebeurt meestal onder plaatselijke verdoving en meestal via het rectum. De biopten kunnen ook genomen worden door de huid tussen de anus en de balzak te prikken in de richting van de prostaat (transperineaal). Zo wordt de route via het rectum vermeden en vermindert de kans op een infectie.

Om de biopsie te kunnen uitvoeren, wordt de prostaat in beeld gebracht met een transrectale echografie. Die beelden kunnen eventueel gekoppeld worden aan de beelden van de MRI (fusietechniek).

Na de diagnose prostaatkanker willen de artsen weten in welk stadium de ziekte zit. Dat helpt mee om de behandeling te bepalen. De onderzoeken die daarvoor kunnen gebeuren, zijn een CT-scan van je buik en longen en een botscan.

Met bovenstaande onderzoeken bekijkt je artsenteam in welk stadium de kanker zit. De artsen houden rekening met:

• de grootte van de tumor
• de agressiviteit van de tumor
• de eventuele doorgroei van de tumor in het omringende weefsel
• uitzaaiingen in de lymfeklieren en/of organen elders in het lichaam

Bij prostaatkanker zijn er vier stadia: van T1 (beginstadium) tot T4 (vergevorderd stadium).

• Stadium T1: een tumor die niet opgemerkt wordt bij een rectaal of beeldvormingsonderzoek. 
• Stadium T2: een tumor voelbaar bij een rectaal onderzoek (voelt als een harde knobbel) of zichtbaar op beeldvormingsonderzoek en beperkt tot de prostaat.
• Stadium T3: een kanker die zich uitbreidt tot buiten het prostaatkapsel en/of doorgroeit tot in de zaadblaasjes maar niet naar andere omliggende organen.
• Stadium T4: een kanker die zich uitzaaide naar de organen in de omgeving van de prostaat (blaas, endeldarm ...).