Wat is huidkanker (niet-melanoom)?

Huidkanker ontstaat doordat pigmentcellen zich in de huid ongecontroleerd vermenigvuldigen en een kwaadaardig gezwel vormen. 

De huid is het grootste orgaan van het menselijk lichaam. Ze bedekt en beschermt de weefsels en organen tegen schadelijke invloeden van buitenaf, zoals infecties en ultraviolette straling (uv). Via zenuwbanen stuurt de huid ook informatie naar de hersenen over warmte, kou, gevoel en pijn en houdt ze je lichaamstemperatuur constant.

De huid is opgebouwd uit drie lagen. Van buiten naar binnen zijn dat de epidermis (opperhuid), de dermis (lederhuid) en de subcutis (onderhuids bind- en vetweefsel).

De twee belangrijkste cellen van de opperhuid zijn: plaveiselcellen of keratinocyten en pigmentcellen of melanocyten. Die pigmentcellen zitten in de onderste laag van de opperhuid en maken melanine aan, het pigment dat de huid haar natuurlijke kleur geeft. Bij een huid die bruint door ultraviolette straling van de zon of van ultravioletlampen, wordt dat pigment aangemaakt en afgegeven aan de andere cellen in de opperhuid.

In de lederhuid zitten onder andere zweetklieren, haarwortels met talgklieren, bloed- en lymfevaten, zintuigcellen en zenuwuiteinden.

Het onderhuidse bind- en vetweefsel dient vooral als steunweefsel en bestaat vooral uit vetcellen.

Soorten huidkanker

Er zijn verschillende soorten huidkanker, afhankelijk van de cellen waaruit ze ontstaan. De meest voorkomende huidkankers zijn basaalcelkanker en plaveiselcelkanker. Samen gaat het om bijna 92 procent van de huidtumoren. Ongeveer 8 procent van de huidkankers zijn melanomen, kanker van de melanocyten. Er zijn ook vormen van huidkanker die heel weinig voorkomen, zoals het merkelcelcarcinoom.

Hoewel al de kankers ontstaan in de huid, hebben ze een heel verschillend ziekteverloop. Ook de behandeling van de ziekten is verschillend. Hier gaat het alleen over basaalcelkanker en plaveiselcelkanker, niet over melanoom. Ook merkelcelcarcinoom beschrijven we hier niet: daarover vind je meer informatie op Kanker.nl.

Wat is basaalcelkanker?

Basaalcelkanker (of basaalcelcarcinoom of basocellulair carcinoom) ontstaat uit snel delende cellen (keratinocyten) in de diepste laag van de opperhuid. Die kanker komt gewoonlijk voor op een zone die veel blootgesteld wordt aan de zon, zoals het hoofd of de hals, maar op de romp kan ook. 

Wat is plaveiselcelkanker?

Ook plaveiselcelkanker (plaveiselcelcarcinoom of spinocellulair carcinoom) ontstaat uit snel delende cellen (keratinocyten) in de diepste laag van de opperhuid. Die kanker komt gewoonlijk voor op een zone die blootgesteld wordt aan zonlicht, zoals hoofd, hals, oren, rug van de handen, onderbenen en onderarmen. In tegenstelling tot basaalcelkanker kan plaveiselcelkanker zich ook ontwikkelen op slijmvliezen, zoals op de lippen. 

Hoe vaak komt huidkanker (niet-melanoom) voor?

icoon landkaart België geel

45.080

gevallen in België in 2021
Icoon ouderen groen

Vooral bij

ouderen

De Stichting Kankerregister telde in 2021 in België 35.124* nieuwe gevallen van basaalcelkanker, 9656* nieuwe gevallen van plaveiselcelkanker en 300 andere niet-melanomen of weinig-gespecifieerde kankers.

Basaalcel- en plaveiselcelkanker komen — meer dan melanoom — vooral voor bij ouderen. Zo is de gemiddelde leeftd bij mannen 72 jaar, bij vrouwen 69 jaar.

* De cijfers voor basaalcelkanker en plaveiselcelkanker moeten met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden. Omdat er heel veel van die tumoren zijn en ze zelden levensbedreigend zijn, worden ze niet door alle verschillende bronnen even nauwkeurig geregistreerd, in tegenstelling tot andere kwaadaardige aandoeningen.

Kun je niet-melanoom voorkomen?

Je kunt niet vermijden dat je mogelijk kanker krijgt, maar je kunt wel een en ander doen om het risico te verkleinen: verstandig omgaan met de zon, niet roken, matig alcohol drinken en gezond eten en bewegen, behoedzaam zijn met andere kankerverwekkende stoffen, zoals asbest, fijn stof en hormoonverstorende stoffen.

Risicofactoren voor huidkanker

Verschillende factoren kunnen de kans op huidkanker vergroten. De belangrijkste zijn veel zonnen, verbranden en huidkanker in de familie. 

Je hebt meer kans op huidkanker als

  • je lang en vaak zon op je huid had (bijvoorbeeld bij een buitenberoep);
  • je vaak onbeschermd in de zon ligt;
  • je huid vroeger vaak verbrand is door de zon;
  • je huid snel verbrandt in de zon;
  • je al huidkanker hebt gehad;
  • je veel moedervlekjes hebt (meer dan 100), ook grote onregelmatige moedervlekken;
  • er huidkanker voorkomt in de familie.  

Vraag bij twijfel na bij je arts of je wel of niet meer risico loopt op huidkanker. Mensen met een hoog risico kunnen zich het best geregeld laten controleren door een huidarts.

Is je huidaandoening een beroepsziekte?

Een aantal huidaandoeningen (onder andere actinische keratosen en plaveiselcelkanker na actinische keratosen) zijn erkend als beroepsziekte. Dat betekent dat wie beroepsmatig lang aan de zon is blootgesteld en deze aandoeningen krijgt, mogelijk recht heeft op een vergoeding. Lees er hier meer over.

Stel je vraag over kanker

Contacteer de Kankerlijn

Bel 0800 35 445
Nu niet beschikbaar
Ma-vrij 9-12u en 13-17u
Chat met de Kankerlijn
Nu offline Beschikbaar op 29/04/2024 om 09:00
Ma 9-12u
Woe 14-17u en 19:30-22:30u
Met dank aan prof. dr. Marjan Garmyn, dr. Vibeke Kruse en dr. Bert Jan ten Tije
Laatst aangepast op
Laatst medisch gereviseerd op