Wat kun je zelf doen als je pijn hebt?

• Signaleer je pijn aan je behandelend arts en vraag een pijnbehandeling.
• Noteer op vaste momenten waar je pijn hebt en geef jouw pijn een score. Hou die informatie bij in een pijndagboek.
• Bespreek met je arts de voor- en nadelen van jouw (mogelijke) pijnbehandeling en wat voor jou het beste werkt of zou kunnen werken.
• Probeer in samenspraak met je arts verschillende behandelmogelijkheden (meer dan een keer) uit.
• Laat aan je arts weten als de pijn vermindert, verergert of verandert.
• Is jouw pijn niet voldoende onder controle? Meld dit aan je arts zodat hij of zij de dosis kan aanpassen of een andere behandeling kan voorschrijven.
• Neem je pijnmedicijnen precies zoals voorgeschreven.
• Zoek praktische verbeteringen of hulp. Bezorgt bijvoorbeeld ’s nachts naar het toilet gaan je veel pijn? Huur dan een toiletstoel. Heb je meer pijn als je ligt? Misschien kunnen een speciale matras of kussens jou helpen. Vraag voor deze praktische zaken raad aan je thuiszorgwinkel of thuisverpleegkundige.

• Probeer dingen te vermijden die de zenuwpijn verergeren, zoals hitte of koude, strakke kleren of schoenen.
• Vermijd alcohol, want die kan zenuwschade veroorzaken en de zenuwpijn verergeren.
• Controleer je bloedsuikerspiegel goed als je diabetes hebt. Te hoge suikerwaarden kunnen eveneens zenuwschade veroorzaken.
• Verzorg je handen en voeten goed. Laat je voor de verzorging van je voeten eventueel helpen door een podoloog, dat is iemand die gespecialiseerd is in de behandeling van voetklachten.

Om de pijn in de mond of keel te verzachten, kunnen onderstaande tips wellicht helpen:

• Zorg voor een goede mondhygiëne. Lees hier meer over mondzorg bij kanker. 
• Gebruik ijsschaafsel of ijswater om de pijn te verdoven. Doe dit niet als de kou tot extra pijn leidt.
• Vraag je arts om pijnstillende medicatie als eten en drinken erg pijnlijk zijn.
• Kies voor zachte, smeuïge of vloeibare voeding. Dit zal minder pijn doen dan voeding waar harde stukjes in zitten.
• Neem geen harde voedingsmiddelen die het slijmvlies kunnen beschadigen zoals noten, hard fruit, korstjes of hardgebakken gerechten.
• Vermijd scherp gekruide gerechten, (citrus)fruit, zure voedingsmiddelen (bijvoorbeeld frisdrank, sinaasappelsap, appelsap, appel maar natuurlijk ook in zuur ingelegde producten, zoals augurken en uitjes), erg zoute producten, koolzuurhoudende dranken, vruchtensappen, alcoholische dranken en sportdranken. Die kunnen allemaal extra pijn veroorzaken.
• Neem bij voorkeur voeding op kamertemperatuur. Vermijd hete gerechten en dranken.
• Gebruik een kort afgeknipt rietje. Kort zodat het zuigen minder moeite kost. Het rietje zorgt ervoor dat het contact van de voeding met de slijmvliezen van de mond beperkt blijft.
• Als je onvoldoende kunt eten door de pijn in je mond, kan het zinvol zijn om medische voeding met extra eiwit en energie te gebruiken. Dit kunnen poeders, drankjes, soepen en puddinkjes zijn. Je huisarts of een diëtist kan dit voorschrijven.
• Als door zeer ernstige ontstekingen in de mond of keel gewone voeding (bijna) niet meer mogelijk is, kan het nodig zijn te starten met sondevoeding. Sondevoeding kan gegeven worden als aanvulling op de gewone voeding maar kan de gewone voeding ook helemaal vervangen. Bespreek dit met je arts en diëtist.

Slapen kan de pijn verzachten. Omdat het lichaam volledig in rust is, voel je minder pijn. Als je met pijn gaat slapen, is het moeilijker om in te slapen. Een goede slaaphygiëne kan je helpen om beter in te slapen en langer door te slapen.

Enkele tips:

• Let op je voeding. Koffie, alcohol en suikerrijke producten vermijd je het best in de avonduren.
• Vermijd drukke activiteiten voor je naar bed gaat, zorg dat je een overgangsperiode inbouwt waarin je je kunt ontspannen.
• Vermijd ‘waak-’activiteiten (bijv. tv-kijken) in je slaapkamer.
• Probeer altijd op hetzelfde tijdstip op te staan en ga pas slapen als je slaperig bent.
• Zorg voor voldoende relaxatie, ontspanning en rust overdag.
• Neem nooit op eigen houtje slaapmedicatie. Bespreek dit eerst met je arts.

Ontspannende activiteiten kunnen jou helpen om even minder aan je pijn te denken. Zoek wat jou het meest ontspant. Misschien is dat lezen, muziek beluisteren, zingen of musiceren, televisie kijken of naar de bioscoop gaan? Misschien iets creatiefs doen, genieten van de natuur, sociale contacten, gezelschapsspellen? Ook een warm bad, een saunabeurt, een massage, yoga, mediteren, mindfulness, voetreflexologie … kunnen helpen om je te ontspannen.

Uit angst voor pijn vermijd je misschien lichamelijke activiteiten en blijf je misschien vaker in bed liggen. Daardoor gaat je fysieke conditie achteruit. Resultaat: je voelt je nog slechter. Zoek voorzichtig naar een nieuw evenwicht tussen rusten en in beweging zijn. Door te bewegen, versterk je opnieuw je spieren, verbetert je conditie en vermindert in veel gevallen ook de pijn. Lees meer over bewegen bij en na kanker.

Ook je voeding kan de pijn beïnvloeden. Wat je eet, heeft een invloed op hoe je je voelt. Dat geldt des te meer voor mensen met chronische pijn. Pijn is een chronische stresssituatie en stress tast je weerstand tegen ziekte aan. Pijn verwerken vraagt immers energie. Goed en juist eten is daarom heel belangrijk. Gezond eten betekent evenwichtig en gevarieerd eten. Er zijn geen wondermiddelen, variatie is de sleutel tot gezonde voeding. Je laat je hierbij het best leiden door de ‘actieve voedingsdriehoek’. Gebruik voldoende groenten en fruit, zuivelproducten en graanproducten. Aangezien pijnmedicatie vaak tot obstipatie leidt, kies je het best voor volkoren graanproducten. Deze bevatten meer voedingsvezels die zorgen voor een betere darmwerking. Drink voldoende water en vermijd kant-en-klare maaltijden. Die bevatten vaak te veel vet, te veel suiker en te veel zout.