Inkomensverzekeringen

• Werknemers die arbeidsongeschikt worden, hebben aanvankelijk recht op een gewaarborgd loon uitbetaald door de werkgever.
• Daarna hebben zij bij een arbeids- of arbeidswegongeval recht op de wettelijke arbeidsongevallenvergoedingen. Ook voor beroepsziekten zijn er gelijkaardige vergoedingen.
• Bij andere ongevallen of ziekten ontvangen zij een uitkering via het ziekenfonds (het zogenaamde vervangingsinkomen), berekend in functie van de duur van de ongeschiktheid, de gezinstoestand en het loon.
• Werklozen ontvangen een uitkering berekend in functie van de duur van de ongeschiktheid, de gezinstoestand en de werkloosheidsvergoeding. Bij het RIZIV vind je hoe de ziekte-uitkering wordt berekend.

Voor ambtenaren geldt een specifieke regeling

• Ziekteverlof voor federale ambtenaren 
• Ziekteverlof voor Vlaamse ambtenaren 
• Regelingen voor gemeente- en provinciepersoneel 

Het is ook mogelijk een extra arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten om te voorkomen dat je inkomen sterk daalt. Veel werknemers hebben zo’n verzekering via de groepsverzekering van het werk. Vaak kun je hierbij aansluiten zonder een medische vragenlijst in te vullen en dus zonder uitsluitingen. Deze verzekering kun je, net als de hospitalisatieverzekering, individueel voortzetten wanneer je bijv. verandert van werk of in geval van ontslag. Dat houdt in dat je verzekerd kunt blijven voor loonverlies bij arbeidsongeschiktheid en dit zonder dat je opnieuw een medische vragenlijst dient in te vullen. Voorwaarde is wel dat je op het moment van het verlies van de dekking door de collectieve verzekering, minstens twee jaar onafgebroken aangesloten was bij een verzekering gewaarborgd inkomen.

Als je als zelfstandige ziek wordt, ontvang je van zodra je meer dan zeven dagen arbeidsongeschikt bent een bescheiden sociale uitkering per dag, afhankelijk van je gezinslast en de termijn van de arbeidsongeschiktheid. Bij het RIZIV vind je precieze uitkeringen voor zelfstandigen. 

Verzekering gewaarborgd inkomen

Een verzekering tegen inkomensverlies, doorgaans ‘Gewaarborgd Inkomen’ genoemd, waarborgt je bovenop de sociale uitkering een aanvullend inkomen op maat van de financiële behoeften van jou en je gezin. Elke zelfstandige ondernemer, vrije beroeper of bedrijfsleider kan een gewaarborgd inkomensverzekering onderschrijven. Ook zelfstandigen in bijberoep en meewerkende echtgenoten kunnen inschrijven.

Elke zelfstandige, ook een beginnend zelfstandige, zou een verzekering tegen inkomensverlies ernstig moeten overwegen op het moment dat hij nog (jong en) gezond is. Wie kanker gehad heeft, heeft het vaak heel moeilijk om een verzekering gewaarborgd inkomen te krijgen.

Krijg je geen verzekering gewaarborgd inkomen, of worden kanker of de gevolgen van de ziekte in de dekking uitgesloten, dan kun je kiezen voor een ongevallenverzekering i.p.v. een verzekering gewaarborgd inkomen. Op die manier kun je wel slechts een beperkte zekerheid bekomen, met name de werkonbekwaamheid door ongeval.

Sociaal Vrij Aanvullend Pensioen

Zelfstandigen hebben de mogelijkheid om een Sociaal Vrij Aanvullend Pensioen te nemen. Dat sociale luik van een VAPZ (Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen) bevat bijvoorbeeld een overlijdensdekking of een vervangingsinkomen voor arbeidsongeschiktheid, zonder dat er een medisch onderzoek is vereist. Voor de rest lijkt deze formule op individueel pensioensparen.

Lees meer over het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ).
 

Om de inkomensverzekering toegankelijker te maken voor mensen met een kankerverleden, werd in 2022 het recht om vergeten te worden, dat voordien reeds gold voor de schuldsaldoverzekering, uitgebreid. Hierdoor geldt ook voor de inkomensverzekering dat een verzekeraar acht jaar, en vanaf 2025 vijf jaar na het einde van de succesvolle kankerbehandeling (en voor bepaalde vormen van kanker nog minder dan deze algemene termijn) geen rekening meer mag houden met die kanker bij de behandeling van de verzekeringsaanvraag. Voor zij die voor hun 21 hun kankerdiagnose kregen, geldt meteen een algemene termijn van 5 jaar vanaf het einde van de succesvolle behandeling.  

Bijkomende voorwaarde voor de toepassing van het recht om vergeten te worden bij deze verzekering is dat je niet ziek uitviel ten gevolge van de kanker in deze termijn.   

Specifiek voor deze verzekering is dat de verzekeraar hier wel de blijvende arbeidsongeschiktheid die bestaat op het moment van het aangaan van de verzekering mag uitsluiten van de dekking. De verzekeraar zal in dit geval dus de verzekering niet kunnen weigeren en geen hoge medische bijpremie kunnen aanrekenen omwille van die kanker, maar stel dat je bij het sluiten van de verzekeringsovereenkomst bepaalde zaken niet meer kan doen door bijv. een lymfoedeem ten gevolge van je kankerbehandeling, dan kan de verzekeraar wel bepalen dat de verzekering niet zal betalen wanneer je in de toekomst niet kan werken door dat lymfoedeem.

Voor de verzekering gewaarborgd inkomen zal een apart ‘referentierooster’ worden ontwikkeld met kortere termijnen voor specifieke kankeraandoeningen, zoals nu reeds van toepassing is voor de schuldsaldoverzekering. 
 

Bij werknemers en bij zelfstandigen die een verzekering gewaarborgd inkomen hebben en uitvallen door ziekte zijn er soms onenigheden met de verzekeraar over de graad van arbeidsongeschiktheid. In deze gevallen kan een medische expertise aangewezen zijn.

• Allereerst kan er een minnelijke medische expertise georganiseerd worden waarbij je bijstandsarts en de arts van de verzekeringsmaatschappij proberen om een akkoord te bereiken. Idealiter wordt ook de behandelend oncoloog hierbij gehoord. Als zij er onderling niet uitkomen, kunnen zij een derde arts aanstellen die dan een oordeel zal vellen.
• Daarnaast is ook een gerechtelijke medische expertise mogelijk. Hierbij stelt de rechter een onafhankelijke gerechtsdeskundige aan die een niet-bindend advies zal verstrekken. De rechter zal vervolgens op basis van dit advies en de argumenten aangebracht door jou en de verzekeringsmaatschappij het geschil beslechten.

In beide gevallen is het belangrijk dat je je goed voorbereidt. Je moet je laten bijstaan door een arts die voldoende vertrouwd is met de verzekeringsgeneeskunde. Je kunt samen met hem of haar nagaan hoe die je kansen inschat en samen met haar/hem voorbereiden welke elementen nodig zijn om de arbeidsongeschiktheid aan te tonen. Er bestaan helaas geen lijsten of databanken met bijstandsartsen: zoek op het internet op ‘bijstandsarts’ of ‘medische expertise’, stel je vraag aan de Kankerlijn van Kom op tegen Kanker of bij het Vlaams Patiëntenplatform. 

• Het kan nuttig zijn bij de groepsverzekering van je werkgever aan te sluiten om een verzekering gewaarborgd inkomen af te sluiten. Vaak kan dit zonder medische vragenlijst en dus zonder uitsluitingen. Bij uitdiensttreding kan deze verzekering individueel verdergezet worden zoals dit ook bij de collectieve hospitalisatieverzekering het geval is.
• Indien je vragen hebt bij de behandeling door de raadgevend arts van de verzekeraar of de aangestelde arts-arbiter, kan je hiervoor bij verschillende instanties terecht. Afhankelijk van de situatie kan je je wenden tot de ombudsdienst van de verzekeraar, de Ombudsman van de Verzekeringen of de federale ombudsdienst ‘Rechten van de Patiënt’.

Meer informatie

• Meer informatie over de verschillende soorten medische expertises vind je in de folder 'Medische expertise in het kader van verzekeringen' (pdf) van het Vlaams Patiëntenplatform.
• Lees ook meer in de brochure 'Verzekeringen. Informatie en tips voor personen met een chronische ziekte of aandoening en hun gezin' (pdf) van het Vlaams Patiëntenplatform.