Oncologe dr. An Vandebroek over aanvullende behandelingen bij kanker

Er circuleren verschillende termen voor behandelingen die symptomen van kanker of nevenwerkingen van de behandeling helpen verlichten zonder dat dit wetenschappelijk aangetoond kan worden. ‘Alternatief’ is er een van. ‘Ik vind dat geen goed woord omdat het laat uitschijnen dat het een of-of-verhaal is’, merkt dr. An Vandebroek op. ‘Ofwel kies je voor een reguliere medische behandeling waarvan de effectiviteit wetenschappelijk bewezen is ofwel kies je voor een alternatieve behandeling waarvoor geen of weinig wetenschappelijk bewijs is. Ik zie dat anders, voor mij is het een én-én-verhaal: het alternatieve mag het reguliere niet uitsluiten en omgekeerd moet de reguliere geneeskunde meer openstaan voor de alternatieve. Daarom geef ik de voorkeur aan de term “aanvullend”.

Hoeveel mensen maken gebruik van aanvullende behandelingen?

Dr. An Vandebroek: ‘De cijfers in studies variëren tussen 40 en 80%. Ik vind het volkomen begrijpelijk dat zoveel mensen dat doen en daar nood aan hebben. Door de diagnose kanker en de behandeling worden je dagelijkse leven en je routine helemaal overhoop gehaald, je hebt niets meer om je aan vast te klampen. Wie voedingssupplementen neemt, beweegt, mediteert of een andere aanvullende behandeling volgt, heeft zelf weer iets in handen. Mensen met kanker hebben zulke dingen nodig om het trauma in hun leven te kunnen torsen en te kunnen blijven functioneren. Het is wel belangrijk dat de behandelend arts daarvan op de hoogte is.’

Waarom is die openheid nodig?

‘Bepaalde aanvullende behandelingen beïnvloeden de effectiviteit van de medische kankerbehandeling. De plant sint-janskruid bijvoorbeeld, verkrijgbaar in pilvorm en gebruikt bij bepaalde vormen van depressie, zorgt voor een snellere afbraak en een verminderde opname van andere (kanker)geneesmiddelen waardoor die minder toxisch worden. De patiënt voelt zich beduidend ‘beter’ maar de behandeling wordt ook minder tot niet meer efficiënt. 

Pompelmoes doet net het tegenovergestelde: het zorgt ervoor dat een geneesmiddel langer in het lichaam blijft, waardoor het beduidend toxischer wordt, zonder dat het efficiënter is. Hooggedoseerde vitaminepreparaten kunnen een negatieve invloed hebben op de werking van chemo- en radiotherapie. Supplementen met bepaalde antioxidanten kunnen negatief inwerken op radiotherapie. Door de interactie tussen de medicijnen en de aanvullende behandeling(en) kunnen er ook bijkomende klachten ontstaan. Als de arts weet op welke aanvullende behandelingen de patiënt een beroep doet, kan hij of zij daarop anticiperen door bepaalde combinaties af te raden en andere aan te raden. De arts is dan ook beter gewapend om klachten die ontstaan door de interactie zo correct mogelijk te interpreteren en er een oplossing voor te zoeken.’

Lukt die openheid in de praktijk?

‘Veel patiënten beginnen er zelf niet over, wellicht omdat ze denken dat het niet relevant is of toch geen kwaad kan. Nochtans gaat “baat het niet, schaadt het niet”, niet altijd op bij aanvullende behandelingen. Ik denk dat de vrees dat de arts het zal afkeuren de grootste drempel is om erover te praten. Sommige patiënten denken misschien dat het een negatieve invloed zou kunnen hebben op de relatie die ze met hun arts hebben. Dat is geen gezonde situatie omdat de behandelend arts die informatie nodig heeft om alles goed te kunnen beoordelen.’

Ook bij veel artsen is er terughoudendheid …

‘Artsen doen graag uitspraken op basis van wetenschappelijke evidentie, maar die is er bij aanvullende behandelingen vaak niet. Zowel patiënten als artsen zouden er baat bij hebben als er meer betrouwbare informatie bestond. Het moeilijke is dat een arts niet altijd een pasklaar antwoord kan geven op vragen over aanvullende behandelingen. Je moet heel dikwijls zeggen “het zou kunnen dat” of “logischerwijze kan het zijn dat” omdat bepaalde hypotheses plausibel zijn maar niet bewezen. Als arts en patiënt openlijk communiceren over aanvullende behandelingen, kunnen ze samen antwoorden zoeken. Met andere woorden: als een team samen op zoek gaan naar wat het beste werkt voor die patiënt.’