Epstein-Barr-virus (EBV)

Het Epstein-Barr-virus (EBV) behoort tot de familie van de herpesvirussen. Een andere naam voor het virus is humaan herpesvirus type 4 (HHV-4). Na infectie blijft het virus (net als andere herpesvirussen) levenslang in het lichaam. Het wordt normaal onder controle gehouden door het immuunsysteem.  

EBV veroorzaakt de ziekte van Pfeiffer of klierkoorts (mononucleosis infectiosa). Het speelt ook een rol bij de ontwikkeling van verschillende soorten kanker.  

EBV’s behoren tot de meest voorkomende virussen die ziekten bij de mens veroorzaken. Bijna alle mensen maken een EBV-infectie door, maar ze krijgen niet altijd symptomen van klierkoorts. Ongeveer 50 op de 100 mensen worden besmet zonder dat ze ziek worden.  

EBV draagt bij tot de ontwikkeling van verschillende zeldzame soorten kanker. EBV zou een rol spelen bij hodgkinlymfoom (lymfeklierkanker), Burkittlymfoom (een kanker die alleen voorkomt in Afrika) en het post-transplantatielymfoom (een lymfoom dat voorkomt bij mensen die een transplantatie hebben ondergaan).  

Een besmetting met EBV is ook een mogelijke risicofactor voor het ontstaan van neus-keelholtekanker (nasofarynxcarcinoom, een zeldzame vorm van plaveiselcelcarcinoom in de neus- en keelholte), maagkanker (in individuele gevallen) en het extranodaal nasaal NK/T-cellymfoom (NKTCL, een agressieve vorm van huidlymfoom).  

Wereldwijd worden jaarlijks meer dan 100.000 kwaadaardige tumoren toegeschreven aan EBV. Als je weet dat het merendeel van de mensen besmet is met EBV, dan lijkt EBV maar sporadisch tot kanker te leiden. Er wordt daarom aangenomen dat ook nog andere factoren (cofactoren) een rol spelen. 

Hoe veroorzaakt EBV kanker? 

Als er immunosuppressie is, kan EBV (bij reactivering) ongecontroleerd vermenigvuldigen en bijdragen aan de ontwikkeling van verschillende zeldzame kankers. Immunosuppressie komt bijvoorbeeld voor bij mensen die met hiv zijn geïnfecteerd of een orgaantransplantatie hebben ondergaan. 

Wetenschappers weten nog altijd niet zo goed waarom sommige mensen kanker ontwikkelen jaren nadat ze EBV hebben opgelopen en waarom dat bij de meeste mensen niet zo is. Het virus infecteert B-cellen die deel uitmaken van het immuunsysteem. B-cellen beschermen het lichaam normaal tegen ziekten. Het virus kan de werking van die cellen verstoren, waardoor ze onbeheersbaar worden en beginnen te groeien. Wellicht spelen ook andere factoren (cofactoren) een rol. Wie ook een andere aandoening heeft die het immuunsysteem treft, loopt een hoger risico om kanker als gevolg van EBV te ontwikkelen. 

Hoe word je besmet met EBV? 

EBV’s worden vooral overgedragen via speeksel, voorbij bij zoenen. Vandaar dat EBV in de volksmond ook wel de kusjesziekte wordt genoemd. Ook voorwerpen die in aanraking zijn gekomen met besmet speeksel kunnen je besmetten: bestek, bekers, glazen, tandenborstel, kinderspeelgoed … Het virus overleeft alleen op voorwerpen zo lang er voldoende vocht is. Als ze droog zijn, is er geen besmettingsrisico meer. 

Hoe weet je dat je besmet bent met EBV? 

Via een bloedtest en het opsporen van bepaalde antilichamen kan worden nagegaan of je al een infectie hebt doorgemaakt of niet. 

Bijna alle mensen worden besmet met EBV. Het is dus heel moeilijk om er aan te ontkomen. Wat je wel kunt doen, is vermijden dat je in contact komt met het speeksel van iemand waarvan je zeker weet dat hij/zij besmet is.  

Er bestaat momenteel nog geen behandeling die rechtstreeks werkt tegen EBV. Het is aan ons immuunsysteem om de infectie te bestrijden. Wat je wel kunt doen om het immuunsysteem tijdens het genezingsproces te bevorderen, is veel rusten en veel water drinken als je klierkoorts doormaakt.