Om de diagnose kanker te stellen, maken artsen vaak gebruik van een biopsie of een punctie. Die onderzoeken zijn soms pijnlijk. Ook zijn er risico’s op complicaties. En soms lukt het niet om weefsel of cellen weg te nemen, bijvoorbeeld als de tumor op een moeilijk te bereiken plek zit.
Onderzoekers werken daarom aan een nieuwe methode: een vloeibare biopsie of vloeistofbiopsie (in het Engels liquid biopsy). Daarvoor is alleen een bloedafname nodig. De patholoog (gespecialiseerd dokter die cellen en weefsels onderzoekt) test het bloed op allerlei afwijkingen en spoort vrij circulerend tumor-DNA (ctDNA) op. Dat is genetisch materiaal van de kankercellen dat in de bloedbaan belandt en daar ‘rondzwerft’.
Met een vloeibare biopsie zouden artsen gemakkelijk en snel kunnen opvolgen hoe een tumor evolueert en hoe hij reageert op een behandeling. Aan de hand van die informatie kunnen ze de behandeling indien nodig aanpassen. De techniek laat mogelijk ook toe om na een operatie te voorspellen hoe groot de kans op herval is. Als er na de operatie nog kankercellen in het bloed zitten, wijst dat erop dat de kanker niet helemaal weg is.
Een vloeibare biopsie zal de vaste biopsie niet volledig kunnen vervangen. Een heel kleine tumor bijvoorbeeld, geeft niet genoeg DNA vrij. Daarom gebruiken artsen de techniek momenteel vooral bij gevorderde kankers. In België is het nog geen standaardonderzoek. Dat betekent dat nog niet voldoende aangetoond is wat de meerwaarde ervan is en dat het nog niet wordt terugbetaald. Artsen passen de techniek momenteel uitsluitend toe binnen wetenschappelijk onderzoek. Je doet alleen maar mee als je schriftelijk informatie kreeg en uitdrukkelijk en schriftelijk toestemde.
Wereldwijd onderzoeken wetenschappers hoe ze de techniek verder kunnen verbeteren. Met de vloeibare biopsie wordt het in de toekomst misschien ook mogelijk om kanker sneller op te sporen.