Waar is het rookvrij?

Heel veel plaatsen zijn rookvrij gemaakt door de wetgever. Ze vallen onder het wettelijk rookverbod van 22 december 2009. Het rookverbod in Vlaamse scholen werd van kracht door een Vlaams decreet. Rookvrij betekent dat niet alleen de sigaar, pijp of sigaret gebannen is, maar ook de elektronische sigaret en de waterpijp. Die laatste vallen in de rookwetgeving onder ‘soortgelijke’ producten. 

In België mag je in geen enkele ‘gesloten plaats toegankelijk voor het publiek’ meer roken. Wat bedoelt de wetgever daar nu precies mee? 

‘Een gesloten plaats’ is een plaats door wanden afgesloten van de omgeving en voorzien van een plafond of zoldering. ‘Een plaats toegankelijk voor het publiek’ is een plaats waarvan de toegang niet beperkt is tot de gezinssfeer. 

Het gaat daarbij om, onder meer, overheidsgebouwen, stations, luchthavens, handelszaken, cafés, bars, dancings, restaurants, ziekenhuizen, onderwijsinstellingen, kinderdagverblijven, plaatsen waar vertoningen plaatsvinden (concertzalen, theaters), plaatsen waar tentoonstellingen worden georganiseerd, plaatsen waar sport wordt beoefend ... 

Ook het openbaar vervoer is volledig rookvrij gemaakt door de wetgever. Het rookverbod geldt niet alleen in de voertuigen zelf, maar ook in de bushokjes van De Lijn, binnen in de stations van de NMBS én sinds 1 januari 2023 op alle treinperrons (overdekt en ook in de openlucht). 

Er geldt ook een rookverbod op de werkplek. Ook het vervoermiddel dat voor gemeenschappelijk vervoer van en naar het werk door de werkgever ter beschikking wordt gesteld van het personeel (zoals de bestelwagen waarin bouwvakkers zich verplaatsen naar een werf), is rookvrij. 

Er zijn nog twee uitzonderingen op het rookverbod op de werkplek: 

• de gesloten plaatsen die als privé worden beschouwd in alle instellingen van maatschappelijke dienstverlening (zoals gesloten asielcentra, woon- en zorgcentra) en van de gevangenissen (de cellen dus). Daar kunnen de bewoners en niet-bewoners roken onder de voorwaarden die er voor hen zijn vastgelegd.
  Sommige instellingen hebben echter zelf een algemeen rookverbod ingesteld, ook op de kamers van de bewoners. Veel woon- en zorgcentra bijvoorbeeld zijn volledig rookvrij. Informeer hiernaar bij eventuele inschrijving of opname als je dit belangrijk vindt. 
• privéwoningen, behalve de ruimten die uitsluitend bestemd zijn voor professioneel gebruik en waar werknemers tewerk worden gesteld. Het gaat bijvoorbeeld over poets- of huishoudhulpen, of thuisverpleegsters die moeten werken terwijl er door de bewoners van het huis binnen wordt gerookt. Hier is het rookverbod niet van kracht.
  Kom op tegen Kanker ondersteunt evenwel een campagne om roken op de werkplek van poetshulpen, huishoudhulpen en verzorgenden bespreekbaar te maken. 

In alle Vlaamse scholen geldt bij Vlaams decreet een totaal rookverbod. Dus niet alleen de schoolgebouwen, maar ook alle buitenruimtes van de school (speelplein, parking ...) zijn rookvrij. Het rookverbod is gelding voor alle vestigingsplaatsen van de instellingen voor basisonderwijs, secundair onderwijs en deeltijds kunstonderwijs. Een aparte rookkamer voor leraren mag niet. Het rookverbod geldt te allen tijde, 24 uur op 24 uur en 7 dagen op 7 dus en voor iedereen die het terrein betreedt: leerkrachten en ander personeel, leerlingen, ouders en bezoekers. 

Ook centra voor vorming van zelfstandigen en kleine en middelgrote ondernemingen, centra voor deeltijdse vorming, centra voor leerlingenbegeleiding, internaten en tehuizen vallen onder het verbod, net als alle onderwijsinstellingen (ook van andere niveaus) die een van voorgaande vestigingsplaatsen in gebruik zouden nemen. 

Buiten de vestigingsplaatsen geldt het rookverbod in principe niet. Bij verplaatsingen naar het zwembad en extra-murosactiviteiten zou er dus wel gerookt mogen worden. Maar het bestuur kan er wel voor kiezen om het rookverbod via het school-, internaat- of centrumreglement en via het arbeidsreglement uit te breiden tot dergelijke situaties. 

Onder het rookverbod op school vallen niet enkel producten op basis van tabak (sigaretten, sigaren, pruimtabak, …), ook soortgelijke producten zoals de e-sigaret (met of zonder nicotine) of nicotinezakjes. 

• Meer informatie over het rookverbod op school

Er zijn al veel meer plaatsen rookvrij dan volgens het wettelijke rookverbod moet. Veel van de plaatsen hieronder deden dat in het kader van de campagne Generatie Rookvrij, die in 2018 gelanceerd werd en die wil dat iedereen, geboren vanaf 2019, rookvrij kan opgroeien en zelf nooit begint met roken niemand, vanaf 2019 geboren, ooit nog begint met roken. 

Sinds het seizoen 2021-2022 is elke vorm van roken (sigaretten, sigaren, e-sigaret en andere soorten tabaksproducten) verboden tijdens wedstrijden, events en randactiviteiten van de Jupiler Pro League, de 1B Pro League en de Croky Cup. Roken kan enkel in de daartoe voorziene rookzones buiten de tribunes. De rookzones moeten beantwoorden aan voorwaarden die door de Pro League zijn bepaald. 

Rookvrije zones in het stadion zijn: 

• tribunes: alle tribunevakken van de stadions
• toiletten en horecapunten 
• trappengangen en de omloop in het stadion 
• business ruimtes, loges, skyboxen, kantoorruimtes 
• ingangen en uitgangen
• kleedkamers en zones naast het veld
• fanzones binnen de omtrek van het stadion 

Zoo Antwerpen en Dierenpark Planckendael maakten hun domeinen rookvrij. Roken is er enkel nog toegelaten in specifieke rookzones. Ook dierenpark De Zonnegloed in Oost-Vleteren is rookvrij. 

Het Neerhof in Dilbeek, Bokkeslot in Deerlijk, Diggie in Brakel, de Buckwalhoeve in Gavere, d’ Oude Smelterij in Torhout en La Prairie in Moeskroen kozen voor een rookvrije kinderboerderij. 

Ook Sport Vlaanderen nam het initiatief om haar domeinen rookvrij te maken. Het domein Hofstade beet de spits af en werd eind 2018 rookvrij (met rookzones uit het zicht). In 2019 volgden ook de andere 13 centra van Sport Vlaanderen. 

Vijf middagsteden en de gaststad van de 1000 km voor Kom op tegen Kanker (Boechout, Harelbeke, Leopoldsburg, Mechelen, Waregem en Zottegem) engageerden zich in 2019 als pioniers om hun speel- en sportterreinen rookvrij te maken. Intussen volgden tal van gemeenten hun voorbeeld.

• Ontdek de actuele stand van zaken op generatierookvrij.be