VRT-journalist Björn Soenens over zijn longkanker

‘Hoe vreemd het ook mag klinken, maar ik ben blij dat ik eind maart covid kreeg. Dat was mijn redding want zo kwam ik te weten dat ik longkanker in een beginstadium had. Ik voelde me al enkele dagen grieperig, had een dikke tong en een ooglid dat wat naar beneden hing. Mijn huisarts was bang dat het beroertesignalen waren en stuurde me naar het ziekenhuis voor een scan van mijn hoofd. Daar stelden de artsen geen beroerte, wel covid vast. Maar er was meer. De beelden toonden ook de bovenkant van mijn longen en net daar ontwikkelde zich een tumor.’

Overlevingsmodus

‘Als je de diagnose longkanker krijgt, is dat schrikken. In het begin weet je ook niet hoe ernstig het is. Toch kon ik het hoofd koel houden en kwam ik in een soort van overlevingsmodus terecht. Ik was voortdurend op mijn qui-vive. Het is alsof je in de savanne loopt en weet dat een leeuw je elk moment vanuit het struikgewas kan bespringen. Misschien overleef je één aanval, maar er kan nog een tweede en een derde volgen.’

‘Onvermijdelijk dacht ik ook: stopt het leven hier nu? Zelfs met die gedachte in het achterhoofd, was er vooral berusting. Ik ben nog niet uitgeleefd, verre van. Maar ik heb ook geen spijt van de dingen die ik tot nu toe gedaan heb.’

‘Die gewoontes uit je systeem krijgen, is moeilijk. Als mentale ondersteuning gebruik ik de app QuitNow. Die telt mijn sigaretvrije dagen, berekent het geld dat ik uitspaar en laat me weten hoeveel langer ik kan leven. Maar iemand merkte onlangs terecht op: zolang je blijft tellen, ben je niet van de sigaret verlost. Ik vrees dat hij gelijk heeft. Na veertig jaar roken, raak je niet zo snel gedeprogrammeerd. Toch ben ik vastberaden: ik krijg een tweede kans en die ga ik niet verknoeien.’

Taboeloos

‘Ik ben niet van plan een kruisvaarder tegen roken te worden en ook anderen te bekeren. Maar kort na mijn diagnose heb ik wel beslist om publiekelijk te vertellen wat kanker met mij gedaan heeft. De reden is dubbel. Ik verwerk dingen beter als ik erover spreek en schrijf. Het is dus deels uit eigenbelang. Maar ik getuig ook omdat ik een journalist ben en als geen ander weet dat je met een persoonlijk verhaal meer kan bereiken dan met cijfers en statistieken.’

‘Uiteraard wist ook ik al lang dat roken ongezond was. Maar tegen een verslaving zijn geen rationele elementen opgewassen. Zwarte longen op een pakje sigaretten of de mededeling dat je erectiestoornissen kan krijgen: daar zijn rokers ongevoelig voor. Maar een bekende naam of gezicht kan je wel aan het denken zetten en je gedrag veranderen. Ik had het gevoel dat ik hier een belangrijke rol kon spelen.’

Vertrouwen en zingeving

‘Op Radio 2 heb ik een vaste rubriek waarin ik wekelijks vertel over mijn leven als correspondent in Amerika. Ik bleef dat ook de weken na mijn diagnose doen. Als een soort waarnemer ging ik mezelf bekijken en bestuderen. Aan de radioluisteraars beschreef ik taboeloos wat ik voelde en dacht. En dat raakte de mensen blijkbaar, want ze reageerden massaal. Zij konden het zo goed niet verwoorden, lieten ze me weten, maar herkenden zich in mijn verhaal.’

‘Ik kreeg veel steunbetuigingen en leerde veel lotgenoten kennen die minder geluk hadden. Dat alles ontroerde me en gaf mijn vertrouwen in de mensheid een boost. Pas dan merk je hoeveel mensen op zoek zijn naar zingeving. Pas dan besef je dat de nieuwswereld te veel om droge feiten draait en te weinig met het leven zelf bezig is.’

Revalideren

‘Mijn kankerkroniek op Radio 2 heb ik zeven weken gebracht. Daarna ben ik ermee gestopt. Gedaan met in de tijdelijke afgrond te kijken. Is mijn longkanker nu een afgesloten hoofdstuk? Nee. Ik ben nog aan het revalideren. Uiteindelijk is toch één derde van mijn rechterlong weggesneden. Met wat inspanning zou die volgens de arts wel opnieuw op volle kracht kunnen werken. En zo zat ik amper tien uur na de operatie al op een hometrainer.’

‘Dag na dag word ik sterker. In het begin kon ik met moeite de trappen van de metro in New York op. Maar gisteren bijvoorbeeld klom ik al zonder veel moeite naar onze flat op de achtste verdieping. Mijn long heeft nog niet zijn vroegere capaciteit terug, maar ze komt toch al aardig in de buurt.’

Vieze ziekte

‘De vermoeidheid is er wel nog. Ik probeer elke dag tussen het werk door een half uurtje te dutten. Dat is genoeg om daarna gefocust en energiek voort te doen. Maar ook in mijn hoofd ben ik nog niet van die kanker verlost. Dat heeft onder meer te maken met de reacties die je van mensen krijgt.’

‘Velen zien longkanker als een vieze ziekte die je niet kan overleven. Ik probeer me tegen die perceptie te verzetten, maar soms kan ik het zelf nauwelijks geloven dat ik er zo gemakkelijk van afkom. Ik mag mijn beide pollen kussen.’