Leven met kanker in een woonzorgcentrum

Christiane werd aan beide borsten geopereerd, de eerste operatie in heel haar leven. ‘Schrik had ik niet. Maar toen ik wakker werd, was ik toch verbaasd dat ik nog leefde. Na drie weken in het ziekenhuis was ik content om weer naar het woonzorgcentrum te kunnen komen, naar mijn eigen kamer. Ik ben hier graag. De dagelijkse bestralingen, twintig in het totaal in oktober en november, en vooral de ritten naar Ukkel en terug waren zeer lastig. Ik kon niet ontbijten van de stress dat de vervoerdienst hier niet op tijd zou zijn. En toen ik tegen de middag terug was, had ik ook geen honger. Gedurende vier weken heb ik maar weinig gegeten. Maar pijn heb ik niet gehad. Intussen is de kanker helemaal weg. Ik ben er goed vanaf gekomen.’

Informatieoverdracht

Ann Merckx, hoofdverpleegkundige van de afdeling waar Christiane verblijft, knikt. ‘Christiane is een zeer moedige vrouw, met een sterk karakter. Ze is zeer goed omgegaan met het slechte nieuws. Ook al was ze alleen in het ziekenhuis bij de diagnose en later bij de behandeling, ze was altijd zeer goed op de hoogte van haar ziekte en van wat er moest gebeuren om die aan te pakken. Dat is zeker niet bij alle bewoners met kanker het geval. Ze krijgen zoveel informatie in het ziekenhuis dat lang niet alles doordringt of blijft hangen. Daarom vragen we altijd aan de behandelend specialist en de huisarts om ons goed te informeren over de gezondheidssituatie van de bewoner en over de afgesproken behandeling. Vaak blijft een bewoner of de familie met wat vragen zitten en die komen dan bij ons terecht. Kunnen wij niet antwoorden, dan nemen we contact op met de huisarts of het ziekenhuis.’

Als de huisarts een bewoner voor verder onderzoek naar een ziekenhuis doorverwijst, dan maakt het woonzorgcentrum de afspraak. Tijdens het verdere verloop houden de hoofdverpleegkundigen de behandelingsdata bij en regelen het vervoer door familie, vrijwilligers of een vervoerdienst. Ann Merckx: ‘Er gaat nooit iemand van het woonzorgcentrum mee met de bewoner, dat is niet mogelijk. Een goede informatieoverdracht over de verdere verzorging en over de medicatie is dus noodzakelijk. De huisarts is in Henri Vander Stokken de cruciale figuur in het netwerk van bewoner, familie, personeel van het woonzorgcentrum en ziekenhuis.’

Signaalgevers

Op de afdeling van Wendy Tielemans hebben vier van de 32 bewoners kanker, bij Ann Merckx zijn het er drie op 28. ‘De gemiddelde leeftijd van onze bewoners neemt toe, en dus ook het aantal kankerpatiënten’, stelt Ann Merckx vast. ‘Sommigen krijgen de diagnose tijdens hun verblijf hier, anderen zijn al ziek wanneer ze naar het woonzorgcentrum komen. We hebben ook tien bedden voor kortverblijf (tijdelijk verblijf in een woonzorgcentrum, red.) en die worden almaar vaker ingenomen door mensen met kanker. Ze kunnen niet naar huis omdat ze daar onvoldoende zorg krijgen en in het ziekenhuis ontbreekt vaak de huiselijke sfeer die ze hier wel vinden. In een woonzorgcentrum hebben ze een eigen kamer, ze staan ’s morgens op wanneer ze dat willen, we houden in de mate van het mogelijke rekening met wat ze graag eten, we maken tijd voor een babbel, we zijn een luisterend oor. Dat kanker vaker voorkomt, betekent ook dat onze verpleeg- en zorgkundigen zeer attent zijn voor signalen die op de ziekte kunnen wijzen. Als iemand bijvoorbeeld op korte tijd fel vermagert, is dat een onrustwekkend teken dat verder onderzoek vraagt. Ook onze schoonmakers zijn belangrijke signaalgevers. Zij komen elke dag bij de bewoners langs, ze blijven ook een tijdje in de kamer om hun werk te doen. Zij zijn vaak de eersten die weten hoe iemand zich voelt, zij houden ons goed op de hoogte.’

Elke bewoner gaat anders met de ziekte om en dat vraagt ook van de medewerkers van het woonzorgcentrum een aanpak op maat. Wendy Tielemans: ‘Bij sommige bewoners moet je rechtuit zijn als ze vragen stellen, bij anderen breng je de informatie beter gedoseerd. Het gebeurt ook regelmatig dat we een bewoner en familieleden een zetje moeten geven om eens goed met elkaar te babbelen, eventueel met de huisarts erbij. Kanker is wel geen groot taboe meer, maar het blijft van de twee kanten soms lastig om eerlijk met elkaar te spreken en ook de moeilijke onderwerpen niet uit de weg te gaan. Bij bewoners die uitbehandeld zijn of die geen behandeling meer willen en in de laatste levensfase treden, ligt de focus van ons palliatief supportteam op pijnbestrijding en comfortbehandeling. Is de pijn onder controle? Wat kunnen we doen om het de bewoner zo comfortabel mogelijk te maken? Welke wensen kunnen we nog vervullen? Dat zijn dan de enige vragen die er nog toe doen.’