Wat is baarmoederhalskanker?

De baarmoeder behoort net als de vagina, de eierstokken en de eileiders tot de inwendige geslachtsorganen van de vrouw. Die zitten in het onderste deel van de buikholte (het kleine bekken). Steunweefsel houdt ze op hun plaats. De kleine en grote schaamlippen, de clitoris (kittelaar) en de ingang van de vagina horen tot de uitwendige geslachtsorganen.

De baarmoeder heeft de vorm en de omvang van een omgekeerde peer. Het bovenste en grootste deel van de baarmoeder is het baarmoederlichaam. Het is verbonden met de vagina door de baarmoederhals en de baarmoedermond.

Het slijmvlies in de baarmoederhals is opgebouwd uit andere cellen dan het slijmvlies in het baarmoederlichaam. Waar de baarmoederhals overgaat in de vagina, gaan die twee soorten cellen in elkaar over. Baarmoederhalskanker ontstaat meestal in dat overgangsgebied, terwijl baarmoederlichaamkanker zich ontwikkelt in de binnenste slijmvlieslaag van het baarmoederlichaam. Baarmoederlichaamkanker wordt meestal verkort baarmoederkanker genoemd.

Hoewel baarmoederkanker en baarmoederhalskanker allebei in de baarmoeder ontstaan, verlopen ze heel verschillend. Ook de behandeling verschilt.

Baarmoederhalskanker wordt bijna altijd veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Er bestaan meer dan honderd soorten HPV, waarvan de meeste onschadelijk zijn. De meeste volwassenen kregen ooit wel een HPV-infectie door seksueel contact, maar meestal geneest die vanzelf. Een HPV-infectie die niet weggaat, kan soms leiden tot baarmoederhalskanker. Baarmoederhalskanker zelf is niet besmettelijk. HPV wel.

Baarmoederhalskanker ontwikkelt zich heel langzaam. De kanker heeft namelijk voorstadia of voorlopers. In de overgangszone van de baarmoederhals naar de vagina ontwikkelen zich dan cellen die, afhankelijk van om welk voorstadium het gaat, min of meer afwijken van normale baarmoederhalscellen. Zo’n voorstadium is nog geen kanker, maar kan mogelijk verder ontwikkelen tot kanker. Het kan jaren duren voordat die afwijkende cellen uiteindelijk ontaarden tot baarmoederhalskanker. Bovendien evolueert twee derde van die afwijkingen nooit tot baarmoederhalskanker, maar één derde wel.

Een eenvoudig onderzoek, het uitstrijkje of een test die het HPV-virus opspoort, kan die voorstadia en ook beginnende baarmoederhalskanker opsporen. Als dat nodig is, kunnen ze dan behandeld worden. 

Bijna altijd wordt baarmoederhalskanker veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Er zijn twee vaccins tegen enkele soorten HPV.