Achter de schildersezel kom ik tot rust

Uitlaatklep: Kanker gaf Verna Reusens de kans om zich te ontwikkelen als kunstenaar

Uit Leven • Editie 90 • April 2021

‘Ik wil niet als poetsvrouw sterven, wel als kunstenaar.’ Dat besluit nam Verna Reusens (51) kort nadat ze te horen had gekregen dat ze leed aan uitgezaaide darmkanker en niet meer zou genezen. Ze werkte 20 jaar als schoonmaakster, maar kreeg weinig waardering voor dat zware werk. ‘Mijn kankerdiagnose bevrijdde me, zowel professioneel als persoonlijk.’

Auteur: Liesbet De Vuyst • Fotograaf: Filip Claessens

Stel je vraag over kanker

Contacteer de Kankerlijn

Bel 0800 35 445

Nu beschikbaar

Ma-vrij 9-12u en 13-17u

Stuur een e-mail

Antwoord binnen de drie dagen

Chat met de Kankerlijn

Nu offline Beschikbaar op 29/04/2024 om 09:00

Ma 9-12u
Woe 14-17u en 19:30-22:30u

Bekijk alle contactmogelijkheden

Verna houdt van tekenen en schilderen. Al van toen ze kind was deed ze niets liever. Ze wou aan de academie studeren, maar dat mocht niet van haar ouders. In de kunstwereld zat volgens hen geen toekomst. Verna gehoorzaamde. Tekenen en schilderen werd daardoor een vrijetijdsbesteding waar ze nog amper aan toekwam. Haar voltijdse job als poetshulp in een jeugdzorginstelling slokte het meeste van haar tijd op. Als ze ’s avonds thuiskwam, was ze op. ‘Ik werkte hard en lang, maar kreeg weinig waardering. Dat had ook een impact op mijn dagelijkse leven. Geleidelijk aan werd ik een bange, teruggetrokken vrouw. Ik was ongelukkig en zat niet goed in mijn vel.’

Bevrijding

‘Drie jaar geleden kreeg ik af te rekenen met een zware buikgriep, of tenminste dat dacht ik. Toen die griep maar niet beterde, verwees de huisarts me door. Onderzoeken brachten aan het licht dat ik een tumor had op de overgang van de dunne naar de dikke darm. Die had zich al uitgezaaid naar de lymfeklieren en de pancreas. Ik zou niet meer kunnen genezen en kreeg een prognose van nog enkele maanden tot drie jaar. Ik werd geopereerd, kreeg chemo en bestralingen om mijn leven zo lang mogelijk te rekken. Ondertussen heeft de kanker ook mijn lever aangetast. En toch vloeien er sinds mijn diagnose minder tranen dan voorheen. Hoe vreemd het mag klinken, maar figuurlijk voel ik me ziek een pak beter dan gezond. Dat komt omdat de kanker me zowel professioneel als persoonlijk bevrijd heeft.’

Eigen stijl

Toen Verna het slechte nieuws te horen kreeg, besloot ze zich niet te wentelen in verdriet en zelfbeklag. Haar diagnose bekijkt ze nuchter. ‘Dat ik darmkanker kreeg, is brute pech. Maar mijn ziekte heeft me ook mogelijkheden geboden. Ik doe nu wat ik altijd al heb willen doen: tekenen en schilderen. Ik zou niet sterven als poetsvrouw, maar als kunstenaar. Dat nam ik me onmiddellijk voor. Zodra ik een beetje bekomen was van de schok en de operatie haalde ik mijn penselen boven. Ik had geen tijd meer te verliezen. Portretten schilderen is mijn ding.’

‘Voor mijn ziekte waren mijn schilderijen altijd realistische weergaven. Ik volgde slaafs de werkelijke kleuren en vormen, durfde weinig te experimenteren. Ik wou nog graag een eigen stijl ontwikkelen. Die vind je niet door er krampachtig naar op zoek te gaan, maar door gewoon veel werken te maken. En dat kon plotseling, want mijn kanker zorgde ervoor dat ik onmiddellijk moest stoppen met werken.’

‘In de weken dat ik geen chemo krijg, lukt het mij om veel en lang te schilderen. Achter de schildersezel kom ik tot rust. Ik concentreer me op mijn werk en er is geen ruimte om te piekeren over mijn ziekte.’ De bange, ongelukkige Verna werd in de afgelopen drie jaar opener en zelfzekerder en dat vertaalde zich ook op doek. ‘Hoe meer ik schilder, hoe meer afstand ik durf te nemen van de realiteit. Mijn werk is expressiever geworden. Het canvas val ik nu meer aan, lijnen typeren mijn portretten. Gezichten zijn daardoor krachtiger, sprekender. Ze vertellen een verhaal en net dat vind ik belangrijk.’

Gifgroene chemo

Ook Verna heeft een verhaal te vertellen: het relaas van een ongeneeslijke ziekte en een aftakelingsproces. ‘Ik ben niet goed met woorden, maar toch wou ik ventileren over wat me overkomen is. Zoals sommige mensen dingen van zich af schrijven, zo wou ik mijn kanker op doek verwerken. Ik maakte een zelfportret op mijn ziekenhuisbed tijdens een chemokuur. Daar geef ik me letterlijk en figuurlijk bloot. Er zit geen symboliek in het werk, geen onderliggende boodschap. Het is een rauwe weergave van de werkelijkheid. Ik toon wat kanker met een mens doet. Ook hier weer gebruik ik harde lijnen. Ze maken de pijn voelbaar. De gifgroene kleur symboliseert de toxische chemobehandeling. Ik voel dat gif. Ik heb er een ambigue relatie mee: ik haat het en toch heb ik het nodig om langer in leven te blijven. Het contrast tussen enerzijds de ingetogenheid en anderzijds de expressie is heel groot, maar dat maakt naar mijn gevoel dit werk net sterk.’

Overleven

‘Omdat ik merkte dat het me deugd deed om mijn gevoelens op doek te zetten, besloot ik er een reeks van te maken. Ze kreeg de naam Dying to Survive. In zeven werken vertel ik het verhaal van mijn kankerbehandeling en mijn overlevingsstrijd. Want een strijd is het zeker wel. De misselijkheid en de extreme vermoeidheid waar ik zo vreselijk mee worstel, heb ik in het zelfportret Nauseous Fatigue tot uiting proberen brengen. Ondertussen is de juiste medicijnencocktail gevonden om die misselijkheid te beperken, maar de vermoeidheid blijft groot. Ik krijg om de veertien dagen chemo. Dat zal tot het einde zijn. Ik kan niet aftellen, heb geen perspectief. Soms betrap ik me wel eens op de gedachte “Dit houd ik niet lang meer vol”.’

Opener en blijer

En toch - ondanks alle fysieke last – voelt Verna zich beter dan vroeger. ‘Mijn artistieke ontwikkeling verliep parallel met een persoonlijke evolutie. Ik ben in de afgelopen drie jaar opener, blijer geworden. Ik durf zelfs te zeggen dat ik nu gelukkiger ben dan voor mijn ziekte. Dat klinkt wellicht vreemd, maar toch is het zo. Gezonde mensen vinden mijn kankerreeks erg confronterend. Toch hoop ik dat ze hen aan het denken zet: stel niet uit wat je graag wil realiseren. Wat andere kankerpatiënten ervan vinden, weet ik voorlopig niet. Ik hoop dat ze zich herkennen in de schilderijen. Dat ze daardoor weten dat ze niet alleen zijn. De gedachte dat we samen strijden, vind ik troostend.’