Tolken en andere taalbijstand in de zorg

• Signaleer aan je zorgverleners dat het voor jou moeilijk zal zijn om hen te begrijpen.
• Zoek een gemeenschappelijke taal die jij en de zorgverlener begrijpen (Engels of Frans bijvoorbeeld).
• Bekijk welke hulpmiddelen je kan gebruiken: pictogrammen, een vertaalapp (bijv. Deepl of Google Translate) of een vertaaltoestel.
• Vraag aan de zorgverlener om de taalhulpmiddelen in te zetten die in het ziekenhuis beschikbaar zijn.
• Schakel een informele tolk in voor niet-medische of niet-gevoelige boodschappen.
• Vraag je zorgverlener om een sociaal tolk of intercultureel bemiddelaar in te schakelen.

Een informele tolk is vaak iemand van de familie, een vriend of een anderstalige medewerker binnen het ziekenhuis.

Belangrijk:

• Een informele tolk kan alleen ingezet worden wanneer het gaat over niet-medische, niet-gevoelige boodschappen of de dagelijkse, praktische zaken van de zorgverlening. Het risico bestaat immers dat de informele tolk niet correct of onvolledig vertaalt of dat taboeonderwerpen niet besproken worden.
• Minderjarigen kunnen nooit als informele tolk ingezet worden. De zorgverlener zal beoordelen of er een informele tolk kan ingezet worden, rekening houdend met de risico’s.

Een sociaal tolk is een erkende, opgeleide tolk. De zorgverlener kan vragen aan de sociaal tolk om via telefoon, via video of ter plaatse op te treden.  Deze keuze hangt af van het type gesprek. Voor een kort gesprek kiest men meer voor telefoon- of videotolken. Voor langere, complexe gesprekken is een tolk ter plaatse beter. Belangrijk is dat sociaal tolken niet bemiddelen. Ze beperken zich tot het neutraal en getrouw omzetten van mondelinge boodschappen.

Wie vraagt die aan? 

Niet de patiënt. Als patiënt kan je een sociaal tolk niet zelf aanvragen. Het is de zorgverlener die de sociaal tolk kan oproepen.  

Wie betaalt?

De zorgverlener of het ziekenhuis moet de sociaal tolk vergoeden telkens ze hierop een beroep doen en een verplaatsingsvergoeding geven voor sociaal tolken ter plaatse. Dat blijkt vaak een drempel voor zorgverleners om een sociaal tolk in te zetten. 

Hoe vraag je als zorgverlener een sociaal tolk aan? 

Vanuit het ziekenhuis of een wijkgezondheidscentrum 

Dan neem je best contact op met de sociale dienst of de dienst interculturele bemiddeling. Zij kunnen een sociaal tolk voor jou regelen.  

Als zelfstandig zorgverlener 

Als zelfstandige zorgverlener moet je zelf een overeenkomst afsluiten met een Agentschap Integratie en Inburgering. Daarna kan je via hen een sociaal tolk aanvragen.  

• Werk je in Antwerpen? Neem dan contact met ATLAS. 
• Werk je in Gent? Neem dan contact met AMAL. 
• Werk je elders? Neem dan contact met het Agentschap Integratie en Inburgering.

Een intercultureel bemiddelaar heeft als taak de communicatie te verbeteren tussen hulpverleners en patiënten met een migratieachtergrond en hun familie, en ook bij doven en slechthorenden die zich uitdrukken in gebarentaal. De intercultureel bemiddelaar kan dan uitleg geven bij bepaalde beslissingen of reacties van de patiënt zodat de zorgverlener hier rekening mee kan houden.  

Wie vraagt die aan?

Niet de patiënt. Het is de zorgverlener die een intercultureel bemiddelaar inschakelt die in dienst is van het ziekenhuis of die op afstand kan ingeschakeld worden (via video).  

Wie betaalt?  

Een intercultureel bemiddelaar moet niét vergoed worden door de zorgverlener. De federale overheid voorziet hun vergoeding. 

Hoe vraag je als zorgverlener een intercultureel bemiddelaar aan?

In een ziekenhuis contacteer je de dienst interculturele bemiddeling. Als er in het ziekenhuis geen geschikte intercultureel bemiddelaar werkt, neem je contact op met de FOD interculturele bemiddeling om een bemiddelaar via video aan te vragen. 

Ook wijkgezondheidscentra en huisartsen kunnen beroep doen op een intercultureel bemiddelaar via video.

Tolken voor doven en slechthorenden kunnen fysiek aanwezig zijn of op afstand werken. Zowel een patiënt als een zorgverlener kan een tolk voor doven en slechthorende personen aanvragen.  Meer info op cabvlaanderen.be.