Palliatieve zorg is de totaalzorg aan patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende ziekte, indien genezen niet meer kan. Centraal staat het verbeteren van de kwaliteit van leven en het comfort van de patiënt. Palliatieve zorg is er voor iedereen, thuis, in het ziekenhuis of in het rusthuis.
Thuis
Zoekt u ondersteuning voor uzelf, voor een familielid of iemand uit uw omgeving die niet meer kan genezen? Neem nu contact met een van de initiatieven voor palliatieve zorg.
In de thuissituatie begint dit bij de eigen huisarts of andere zorgverleners in de eerste lijn, bijvoorbeeld thuisverpleegkundigen. Voor complexe palliatieve zorg aan huis kan een multidisciplinaire begeleidingsequipe ingeschakeld worden. Deze equipe is verbonden aan een palliatief netwerk.
- Lees meer over de begeleidingsequipes voor thuis
Overdag even naar het dagcentrum
Patiënten die de laatste fase van hun leven thuis willen doorbrengen, kunnen ook af en toe naar een palliatief dagcentrum. Zeker op bepaalde ogenblikken kan de zorg voor een zieke persoon te zwaar zijn voor de omgeving, bijvoorbeeld als de partner nog uit werken gaat, als er voor kinderen gezorgd moet worden, als de partner er alleen voor staat, op leeftijd is of zelf ziek is. Eens in een andere omgeving vertoeven, een luisterend oor vinden, lotgenoten ontmoeten ... Het doet het ziekzijn anders beleven of even vergeten. De gasten verblijven er in een rustige, huiselijke sfeer waar veel kan maar niets moet. Dat wordt vaak mogelijk gemaakt door vrijwilligers in het dagcentrum. U betaalt een dagprijs, waarin een warme maaltijd is inbegrepen (vervoer niet). Er zijn al jaren vijf gespecialiseerde dagcentra voor palliatieve verzorging:
- Coda in Wuustwezel
- Dagverblijf Sint-Camillus in Wilrijk (bekijk hier het filmpje over het dagverblijf Sint-Camillus)
- Topaz in Wemmel
- Het Heidehuis in Brugge (Sint-Michiels)
- De Kust in Oostende
Daarnaast zijn er meerdere palliatieve dagcentra in de ouderenzorg erkend, waar palliatieve patiënten (ook jongere mensen) dichter bij huis terechtkunnen. Bekijk hier een overzicht van al deze palliatieve dagverzorgingscentra binnen de ouderenzorg in Vlaanderen.
In het rusthuis of het ziekenhuis
In woonzorgcentra en ziekenhuizen zijn er naast de gewone zorgverleners ook gespecialiseerde verpleegkundigen of verzorgenden voor palliatieve zorg die de andere zorgverleners kunnen bijstaan.
Elk ziekenhuis beschikt over een palliatief supportteam dat minstens bestaat uit een palliatief deskundig arts, een palliatief deskundig verpleegkundige en een psycholoog. Dit team komt in principe op alle afdelingen van het ziekenhuis waar palliatieve patiënten zijn. Het is hun taak om deze patiënten mee te begeleiden of om de collega-zorgverleners - die instaan voor de zorg voor deze patiënten - bij te staan. Ze nemen de tijd om zelf te luisteren naar patiënt en familie of geven advies aan collega's, bijvoorbeeld over de bestrijding van pijn en andere lichamelijke ongemakken.
Sommige ziekenhuizen hebben een aparte dienst voor palliatieve zorg, de zogenaamde palliatieve eenheid (bekijk hier een lijst van het aantal bedden dat per ziekenhuis voor palliatieve zorg bestemd is (pdf)). De palliatieve hulpverlening in het ziekenhuis is gratis.
Om de continuïteit van de zorg te kunnen verzekeren over de verschillende zorgsituaties heen, wordt een aantal voorzieningen en organisaties die gespecialiseerd zijn in palliatieve zorg erkend (en gesubsidieerd) door het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. Het gaat om de palliatieve netwerken en de palliatieve dagcentra (zie hierboven).
Palliatieve patiënten kunnen ook terecht in bepaalde zorghotels. Die zijn niet door de ziekteverzekering erkend als palliatieve voorziening en vragen daarom een eigen dagprijs.
Doe een beroep op palliatieve zorg
Wilt u zich informeren over de mogelijkheden van palliatieve zorg? Zoekt u ondersteuning voor uzelf, voor een familielid of iemand uit uw omgeving die niet meer kan genezen? Bel het palliatief netwerk van uw regio. U vindt de gegevens op de site van de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen (FPZV), tel.: 02 255 30 40, info@palliatief.be. Zij vertellen u graag wat er allemaal nog mogelijk is. De Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen centraliseert veel initiatieven van palliatieve zorg in Vlaanderen.
Levenseinde en euthanasie
Wie kan precies euthanasie aanvragen? En hoe gaat dat in de praktijk? Lees hier zes vragen en antwoorden over euthanasie.
Begrippen in verband met het levenseinde
- Euthanasie is het actief beëindigen van het leven door een arts op de uitdrukkelijke vraag van de patiënt die uitzichtloos of ondraaglijk lijdt. Euthanasie is in België toegestaan sinds 2002. Het is echter geen afdwingbaar recht. Euthanasie gebeurt altijd door een team van artsen, het zijn de artsen die beslissen of een patiënt ongeneeslijk ziek is en of aan alle voorwaarden is voldaan.
Lees ook Zes vragen over euthanasie - Medisch begeleid sterven
Als wordt vastgesteld dat alle behandelingen tekortschieten, moet alles gedaan worden om de patiënt zo comfortabel mogelijk te laten leven en hem op een rustige manier te laten sterven. Medisch begeleid sterven kan verschillende vormen aannemen: het adequaat stillen van de pijn en het bewaken van lichamelijk comfort is er één van, euthanasie een andere. - Palliatieve sedatie
Palliatieve sedatie is de verdoving opdrijven zodat iemand niet meer lijdt. De intentie is niet de persoon sneller te laten sterven.
Meer informatie over palliatieve sedatie - Wilsverklaring euthanasie
Een document waarin iemand euthanasie vraagt voor als hij zich in de toekomst in een toestand van blijvende coma zou bevinden. - Negatieve wilsverklaring
Een document waarin iemand zegt welke behandeling hij niet meer zou willen (bijv. ‘ik wil niet gereanimeerd worden’ of ‘ik wil niet met een sonde gevoed worden’). Als iemand zich om één of andere reden niet meer kan uitdrukken, omdat hij verward is bijvoorbeeld, dan is zo’n negatieve wilsverklaring die hij vroeger heeft opgesteld, bindend voor de arts.
Meer informatie
- Brochure 'Samen kiezen voor een waardig levenseinde' (pdf) van de ziekenfondsen
- Leiflijn (Levenseinde Informatie Forum, initiatief van mensen en verenigingen die streven naar een menswaardig levenseinde voor iedereen)
Tel.: 078 151 155, e-mail: info@leif.be, website: www.leif.be.
In het Leifblad staan antwoorden op courante vragen over het levenseinde. Het bevat o.a. de uitleg over wat u op papier moet zetten als u in een acute, terminale situatie snel euthanasie wilt, voorbeelden van een wilsverklaring euthanasie (voor wanneer u het zelf niet meer kan vragen omdat u in coma bent) en een negatieve wilsverklaring (waarin u aanduidt welke behandelingen of onderzoeken niet meer gestart, ofwel gestopt of afgebouwd moeten worden als u het zelf niet meer kunt vragen). Gratis verkrijgbaar bij de apotheker, de openbare bibliotheek en het gemeentehuis. - Recht op Waardig Sterven
Tel.: 03 272 51 63, e-mail: info@rws.be, website: www.rws.be - Vonkel vzw, Zwijnaardsesteenweg 26A, 9000 Gent
Vonkel is een instaphuis en ontmoetingsplaats voor omgaan met sterven, dood en rouwen.
Tel.: 09 330 40 51, e-mail: welkom@vonkeleenluisterendhuis.be, website: www.vonkeleenluisterendhuis.be
Laatste wens van terminale patiënten
De vzw Ambulance Wens België vervult de laatste wens van terminale patiënten, met vrijwilligers en een eigen ambulance.