Zes vragen over euthanasie

Euthanasie wordt door de wet omschreven als ‘het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een ander dan de betrokkene, op diens verzoek'. Euthanasie mag enkel door een arts uitgevoerd worden en is alleen mogelijk op uitdrukkelijke vraag van de patiënt zelf.

• De patiënt is minstens achttien jaar.
• De patiënt is op het ogenblik van zijn verzoek handelingsbekwaam en bewust.
• Het verzoek is vrijwillig tot stand gekomen: er mag geen sprake zijn van enige externe druk.
• De patiënt bevindt zich in een medisch uitzichtloze toestand van aanhoudend en ondraaglijk fysiek of psychisch lijden dat niet gelenigd kan worden. De medische uitzichtloosheid wordt door de arts ingeschat. Het ondraaglijk lijden bepaalt de zieke zelf. Hij moet hiervan echter zijn behandelend arts kunnen overtuigen.
• Het ondraaglijk fysiek of psychisch lijden is het gevolg van een ernstige en ongeneeslijke aandoening die veroorzaakt is door ongeval of ziekte.
• De patiënt moet de vraag naar euthanasie vrijwillig, duurzaam en herhaald stellen. De vraag moet ook neergeschreven worden, een schriftelijk verzoek is nodig.
• Als de patiënt onomkeerbaar buiten bewustzijn is (een onomkeerbare coma), dan is een voorafgaande wilsverklaring nodig.

Het is een papier met minimaal de tekst ‘ik wil euthanasie', de datum van het verzoek, de naam en de handtekening van de verzoeker. Indien de patiënt daartoe niet in staat is, gebeurt het op schrift stellen door een meerderjarige persoon die gekozen is door de patiënt en geen materieel belang mag hebben bij de dood van de patiënt. De arts neemt het verzoek op in het medisch dossier. Dit is van belang voor het uiteindelijke moment waarop de patiënt zal beslissen en euthanasie vragen. De arts zal het verzoek dan toetsen. De patiënt kan het verzoek voor euthanasie op elk moment herroepen: het document wordt dan uit het medisch dossier gehaald en aan de patiënt teruggegeven. Een schriftelijk verzoek voor euthanasie is niet juridisch afdwingbaar.

Het is een document waarin de patiënt euthanasie vraagt voor het geval hij of zij onomkeerbaar buiten bewustzijn is. Twee getuigen, van wie minstens een van beiden geen materieel belang heeft bij het overlijden, moeten de wilsverklaring euthanasie mee ondertekenen. De patiënt kan ook één of meerdere vertrouwenspersonen aanstellen die de wilsverklaring bekendmaken op het ogenblik dat de patiënt onomkeerbaar buiten bewustzijn is. De wilsverklaring euthanasie is niet juridisch afdwingbaar.

Sinds 2 april 2020 zijn wilsverklaringen voor euthanasie geldig voor onbepaalde duur, tenzij ze ingetrokken worden. Belangrijk: alle wilsverklaringen die vóór 2 april werden opgesteld, herzien of herbevestigd, vallen nog onder de 'oude' regelgeving. Die wilsverklaringen moeten dus nog (een laatste keer) herbevestigd worden om onbeperkt geldig te zijn.

Het is een document waarin een patiënt in detail neerschrijft welke behandelingen en onderzoeken hij of zij niet meer wil krijgen op het moment dat hij of zij handelingsonbekwaam is. De patiënt kan hierin ook een formele vertegenwoordiger aanduiden, beiden ondertekenen dan het document. Artsen zijn verplicht zich aan de negatieve wilsverklaring te houden, ze is juridisch afdwingbaar. Ze blijft ook onbeperkt geldig. Een negatieve wilsverklaring kan te allen tijde door de patiënt worden herroepen.

Het opstellen van bovenstaande documenten gebeurt het best in aanwezigheid van de (huis)arts. Het volstaat niet om documenten op te stellen: de patiënt moet zijn verzoek eerst uitvoerig en grondig bespreken met de (huis)arts zodat de patiënt de consequenties van zijn keuze juist kan inschatten en de arts kan toetsen wat de patiënt precies wil. Het is belangrijk dat de arts dit goed begrijpt en dat de patiënt weet dat de arts aan zijn verwachtingen zal tegemoetkomen als hij om euthanasie vraagt. Euthanasie is immers niet juridisch afdwingbaar.