Onderzoek naar nieuwe behandelingen

Dankzij langdurig wetenschappelijk onderzoek kunnen artsen behandelingen verbeteren en de levenskwaliteit van patiënten verhogen. Klinische studies zijn een vorm van wetenschappelijk onderzoek, meer bepaald onderzoek op mensen. Lees hier meer over voor- en nadelen, hoe deelnemen en wat je moet weten voor je in een studie stapt.

Van lab naar dieren naar mensen

Nieuwe kankerbehandelingen en -geneesmiddelen worden uitvoerig getest in drie omgevingen: 

  • In het laboratorium: in proefbuizen, meestal op tumorcellen.
  • Op dieren: proefdieronderzoek (bijv. op muizen)
  • Bij mensen: klinische studies (in het Engels clinical trials of trials genoemd)

Doel klinische studies

Een klinische studie heeft als doel om nieuwe behandelingen of geneesmiddelen te testen, om bestaande behandelingen te verbeteren, om meer te weten te komen over een bepaalde soort kanker of de behandeling ervan of om nieuwe onderzoeksmethoden te vinden om beter kanker op te sporen en de juiste diagnose te stellen.

Soorten klinische studies

Er bestaan verschillende soorten klinische studies: 

  • Observationele studies: de onderzoekers verzamelen gegevens door mensen te observeren, bijvoorbeeld patiënten die een bepaalde behandeling krijgen. Dat soort studies zijn onder andere belangrijk om neveneffecten die pas lang na de behandeling aan de oppervlakte komen, op te sporen. 
  • Interventiestudies: de onderzoekers testen bepaalde ‘interventies’ (handelingen of behandelingen) bij patiënten: 
    - nieuwe medicijnen 
    - nieuwe behandelingen gericht op het emotioneel en sociaal welzijn (deze studies worden psychosociale studies genoemd) 
    - nieuwe fysiotherapeutische behandelingen  
    - nieuw zorgaanbod  
    - …

Klinische studies om medicijnen te testen

In een klinische geneesmiddelenstudie wordt een nieuw geneesmiddel, een nieuw gebruik van een bestaand geneesmiddel of een nieuwe combinatie of volgorde van bestaande geneesmiddelen getest. Ook behandelingen zonder medicijnen, zoals nieuwe chirurgische methoden of radiotherapietechnieken, kunnen in zo’n studie getest worden. De onderzoekers evalueren of de nieuwe behandeling veilig is (veiligheid) en of ze betere resultaten oplevert dan de bestaande standaardbehandeling (werkzaamheid). 

Elke klinische geneesmiddelenstudie moet vier fases doorlopen voordat een nieuwe ontdekking tot een nieuwe behandeling kan leiden. Die fases zijn nodig om zeker te weten dat een behandeling werkt en veilig is. Meer lezen over de vier fases van een klinische studie om medicijnen te testen.

Psychosociale studies

Kanker heeft niet alleen lichamelijke gevolgen. De ziekte heeft ook invloed op hoe iemand zich voelt en op relaties, sociale contacten, werk, hobby’s … Deze gevolgen worden psychosociale gevolgen genoemd. Met de uitkomsten van psychosociale studies kan de zorg en begeleiding van mensen met kanker verder worden verbeterd. De resultaten zeggen ook iets over het gebruik van de gezondheidszorg en de tevredenheid van patiënten.

Wel of niet deelnemen aan een klinische studie

Of je deelneemt aan een klinische studie of niet, beslis je zelf. Maar omdat zo'n beslissing niet gemakkelijk te nemen is, is het belangrijk dat je

  • je zeer goed informeert en laat informeren;
  • er voldoende tijd voor neemt om erover te praten met jouw arts, je partner of andere mensen uit je omgeving.

Als patiënt, aan wie het voorstel gedaan wordt om deel te nemen, krijg je zowel mondelinge als schriftelijke informatie. Je kunt altijd informatie bijvragen, of raad vragen aan je huisarts, een specialist die niet bij het onderzoek betrokken is ...

Je kunt alleen deelnemen aan een studie als je een schriftelijke verklaring tekent waarin je toestemt en waarin je je akkoord verklaart met alle informatie die je over de studie gekregen hebt. Die toestemming heet informed consent. Je bent echter helemaal vrij in je keuze. Als je beslist om niet deel te nemen, zal de specialist jouw beslissing respecteren. Je kunt je tijdens het onderzoek ook altijd terugtrekken – maar leg dit wel aan de arts voor. Als je hierover altijd zorgvuldig met je arts praat, hoef je over het stopzetten of niet deelnemen ook geen schuldgevoel te hebben.

Wetgeving en controle klinische studies

Om patiënten die deelnemen aan klinische studies optimaal te beschermen, zijn er internationale richtlijnen en strikte Belgische wetgeving. In België is de wettelijke basis de wet van 7 mei 2004 inzake experimenten op de menselijke persoon en haar uitvoeringsbesluit (KB) van 30 juni 2004.

Er zijn verschillende veiligheidsmechanismen om het belang van de patiënt in een klinische studie te beschermen. Zo wordt elke studie voor aanvang grondig doorgelicht door een ethische commissie. Voor onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen is ook de goedkeuring van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) vereist.

Waar vind je een klinische studie?

Soms zal jouw behandelend arts je voorstellen om aan een klinische studie deel te nemen.

Als je arts geen klinische studie voorstelt, maar jij wel geïnteresseerd bent om aan een studie deel te nemen, dan kun je best jouw arts vragen of en waar er een klinische studie voor jouw kankertype loopt en of je er mogelijk voor in aanmerking komt. Klinische studies zijn geregistreerd en je arts kan weten hoe hij naar klinische studies moet zoeken. 

Je kunt via de sites hieronder ook zelf naar een klinische studie zoeken: 

Stel je vraag over kanker

Contacteer de Kankerlijn

Bel 0800 35 445
Nu beschikbaar
Ma-vrij 9-12u en 13-17u
Chat met de Kankerlijn
Nu offline Beschikbaar op 01/04/2024 om 09:00
Ma 9-12u
Woe 14-17u en 19:30-22:30u
Met dank aan prof.dr. Sylvie Rottey
Laatst aangepast op