Asbest en kanker

Het ontstaan van kanker heeft verschillende oorzaken. Sommige van die oorzaken hebben te maken met onze levensstijl, andere zijn bijvoorbeeld genetisch bepaald. Ook factoren in onze leefomgeving beïnvloeden ons kankerrisico. Een van die leefomgevingsfactoren is de blootstelling aan asbest. 

Asbest, dat al sinds 1 januari 2002 verboden is in België, is een bewezen kankerverwekkende stof. Mesothelioom, ook wel longvlieskanker of asbestkanker genoemd, wordt bijna altijd door asbest veroorzaakt. Asbest verhoogt ook het risico op longkanker. (Passieve) rokers die asbestvezels hebben ingeademd, lopen een nog groter risico op longkanker. Ook strottenhoofdkanker en eierstokkanker kunnen veroorzaakt worden door asbest. Naast kanker kan asbest ook nog andere ziektes, zoals asbestose of pleurale plaques, veroorzaken. 

Wanneer verhoogt asbest het risico op kanker?

Asbest is zeer schadelijk wanneer het in de vorm van stof aanwezig is, onzichtbaar voor het blote oog, zwevend in de omgevingsruimte. Asbest bestaat uit heel fijne vezels. Het risico van asbest schuilt in het inademen van de vezels. Asbest is alleen gevaarlijk als je losse asbestvezels inademt.  

De schadelijkheid hangt af van de grootte van de vezels, de vorm, de chemische samenstelling, de duur van de blootstelling en de concentratie.  

Het risico verhoogt als je 

  • veel asbestvezels hebt ingeademd 
  • herhaaldelijk asbestvezels hebt ingeademd 
  • rookt en asbestvezels hebt ingeademd. 

Hoe vaker je bent blootgesteld aan asbestvezels, hoe groter je  risico op kanker. Ook een korte blootstelling aan asbestvezels kan gevaarlijk zijn. Dat betekent echter niet dat je zeker ziek wordt door één keer asbesthoudend stof in te ademen. Ook andere factoren spelen hierbij een rol, zoals genetische gevoeligheid.

Asbestvezels inslikken of aanraken (contact met de huid) is volgens de huidige wetenschappelijke kennis niet gevaarlijk. Toch was je het best je handen als je asbestvezels hebt aangeraakt. Zo voorkom je dat je op de huid achtergebleven vezels inademt.  

Asbesthoudend materiaal levert vooral gevaar op als het op de verkeerde manier verwijderd of bewerkt wordt, omdat er dan vezels kunnen vrijkomen. 

Ontwikkeling van mesothelioom

De tijd tussen het contact met asbest en de ontwikkeling van mesothelioom is erg lang. Wie asbestvezels inademt, loopt het risico om tot zelfs meer dan 50 jaar later mesothelioom te ontwikkelen. Dat verklaart waarom er nog altijd elk jaar ongeveer 250 Belgen de diagnose mesothelioom krijgen. Het gaat hoofdzakelijk om mensen die beroepshalve met asbest in contact zijn geweest, in de tijd toen asbest nog niet verboden was en er geen of nauwelijks beschermende maatregelen werden getroffen. Asbestgerelateerde ziekten zijn de meest dodelijke beroepsziekten in België. 

Waar loop je risico op blootstelling aan asbest?

Het risico van asbest voor de gewone burger schuilt in het inademen van de vezels. In de buitenlucht bevinden zich doorgaans zo weinig vezels dat het gezondheidsrisico extreem laag is. Ook binnenshuis is het risico zeer klein, zo lang de asbestvezels stevig vastzitten in het materiaal waarin ze verwerkt zijn. 

In en om woningen kan iedereen asbest nog tegenkomen. Het is al sinds 2002 verboden, maar in het verleden is het materiaal in Vlaanderen veel toegepast in de woningbouw: bijvoorbeeld in cementgolfplaten, in dakleien, in gevelleien, in bloembakken of in isolatie rond verwarmingsbuizen en afdichtkoord voor kacheldeurtjes. Soms slingeren asbesthoudende materialen gewoon ergens buiten rond of liggen ze opgeslagen in de garage, de zolder, de schuur ...

Dat asbest kan het best verwijderd worden; asbestmaterialen mogen immers niet meer gebruikt worden. Oude materialen kunnen in gebruik blijven indien ze in goede staat verkeren, maar eens verwijderd is hergebruik verboden. 

Of er asbest in je woning aanwezig is, kun je laten controleren door een gecertificeerd asbestdeskundige. Het asbestattest is sinds 23 november 2022 verplicht bij de verkoop of schenking van een woning ouder dan 2001.

golfplaten asbest

Verwijdering van asbest

Als asbest niet of nauwelijks aan een dragermateriaal gebonden is, of als het materiaal in slechte staat verkeert, kunnen er makkelijk vezels vrijkomen. Daarnaast komen ze vrij als het asbesthoudend materiaal op een ondeskundige manier wordt gesloopt of bewerkt. Zagen, slijpen, snijden, boren of afspuiten onder hoge druk houden dus altijd een risico in omdat er hierbij vezels vrijkomen. Het gebruik van mechanische werktuigen met grote snelheid en hogedrukreinigers zijn dan ook verboden. 

Tref je ergens asbest aan, reageer dan niet te snel. Gaat het om hechtgebonden asbest (asbestvezels zijn stevig verankerd in het dragermateraal, zoals bij golfplaten, leien, buizen) in goede staat, dan is het risico minimaal en kun je alles gerust laten zitten. Onoordeelkundig verwijderen is veel gevaarlijker dan alles laten zitten. Toch moet je waakzaam blijven. Het materiaal kan op termijn toch beschadigd raken of gaan verweren en gevaar opleveren. 

Gaat het daarentegen om ongebonden asbest (producten waarin het asbest min of meer los zit, bijvoorbeeld asbestkoord) of hechtgebonden asbest in slechte staat, dan moet je maatregelen treffen.  

Verwijdering hechtgebonden asbest in goede staat

Bij hechtgebonden asbest in goede staat kun je in veel gevallen zelf het nodige doen, op voorwaarde dat je rekening houdt met enkele veiligheidsmaatregelen. Op de website van OVAM vind je de belangrijkste voorzorgsmaatregelen, die je zowel voor, tijdens als na het verwijderen van asbesttoepassingen in acht moet nemen. We lijsten hier de belangrijkste op:  

  • Draag beschermende kledij (aansluitend mondmasker, bescherming FFP3; overall; afspoelbare schoenen). Het is aan te raden om wegwerpkledij te dragen, aangezien de asbestvezels zich vasthechten aan de kledij.
  • Maak het materiaal nat. Zo vermijd je stof dat zich via de lucht verspreidt.
  • Zorg ervoor dat het asbestmateriaal niet beschadigd wordt (niet breken of gooien, geen mechanische werktuigen gebruiken …).
  • Zorg ervoor dat het asbestafval gescheiden blijft van ander afval en verpak het.
  • Reinig het huis met water (nooit stofzuigen!).

In sommige steden en gemeenten kun je hechtgebonden asbesttoepassingen thuis laten ophalen, gesubsidieerd door OVAM. Je vindt hier meer informatie over bij je afvalintercommunale of bij de milieudienst van je gemeente.  

In een aantal gevallen zul je professionele hulp moeten inroepen. Doe-het-zelven is dus absoluut niet altijd aan te raden.  

Verwijdering asbest - iStockphoto

Verwijdering ongebonden asbest en hechtgebonden asbest in slechte staat

Ongebonden asbest, verweerd of beschadigd asbestcement en moeilijk te verwijderen toepassingen (ook van asbestcement) kun je niet zelf op een veilige manier afbreken. Je stelt jezelf bloot aan onnodige risico’s. Doe in dergelijke gevallen een beroep op een professionele asbestverwijderaar. Voor eenvoudig te verwijderen asbestcement zijn dat aannemers of dakdekkers die een gepaste opleiding hebben gevolgd. Voor ongebonden asbest en moeilijk te verwijderen of sterk verweerde asbestcement zijn het erkende asbestverwijderaars

Stel je vraag over kanker

Contacteer de Kankerlijn

Bel 0800 35 445
Nu niet beschikbaar
Ma-vrij 9-12u en 13-17u
Chat met de Kankerlijn
Nu offline Beschikbaar op 01/04/2024 om 09:00
Ma 9-12u
Woe 14-17u en 19:30-22:30u
Laatst aangepast op