Complementaire en alternatieve behandelingen

Naast de klassieke medische behandelingen zoals chirurgie, chemotherapie, hormoontherapie of radiotherapie zijn er allerlei complementaire en alternatieve behandelingen. Wat zijn dat precies? En hoe kan een patiënt het kaf van het koren scheiden?

Standaard, alternatief, complementair

Standaardbehandelingen zijn de meest gangbare medische behandelingen die getest werden volgens strikte wetenschappelijke procedures en veilig bevonden zijn. Van een standaardbehandeling is meestal een gunstig effect op de ziekte bij een groot aantal patiënten op een wetenschappelijk verantwoorde manier aangetoond. Men spreekt in dit verband ook van ‘evidence based medicine’ (op evidentie gebaseerde geneeskunde). Een standaardbehandeling wordt soms ook reguliere, conventionele of klassieke behandeling genoemd.

De term alternatieve behandeling wordt gebruikt voor behandelingen waarvan wetenschappelijk onvoldoende aangetoond is dat ze effectief zijn in de behandeling van een bepaalde ziekte en die in de plaats van de standaardbehandeling worden gebruikt.

Complementaire behandelingen zijn niet-medische behandelingen die als aanvulling op de medische standaardbehandeling worden gebruikt om symptomen van de ziekte of bijwerkingen van de behandeling op te vangen en de levenskwaliteit te verhogen. Voorbeelden van complementaire behandelingen zijn relaxatie, massage, yoga, meditatie, mindfulness, visualisatietechnieken, aromatherapie, muziektherapie, kleurentherapie, acupunctuur, warmtetherapie, inname van vitamines, kruiden of voedingssupplementen, bepaalde diëten en bewegingsprogramma’s ... De bedoeling van een dergelijke therapie is niet de ziekte te genezen, maar wel om symptomen van de ziekte of nevenwerkingen van de behandeling te helpen verlichten.

Het verschil tussen complementaire en alternatieve behandelingen is echter niet altijd zo duidelijk. Daarom is het misschien minder verwarrend te spreken van complementaire en alternatieve behandelingen (CAB), beter bekend als Complementary and Alternative Medicine (CAM) in het Engelstalige deel van de wereld.

Complementaire en alternatieve behandelingen worden soms ook niet-conventionele, ondersteunende of aanvullende behandelingen genoemd. Opgelet: als men in de reguliere geneeskunde de term ‘aanvullend’ gebruikt, heeft hij meestal een andere betekenis. Men doelt  dan meestal op een adjuvante behandeling, dat is een reguliere behandeling die volgt op een andere reguliere behandeling (chemotherapie of hormonale therapie na chirurgie bijv.).

Acupunctuur

Acupunctuur

Open communicatie met arts

Wil je naast een klassieke behandeling een complementaire en alternatieve behandeling (CAB) proberen? Praat er dan zeker over met jouw behandelend arts. Het is zeer belangrijk dat je arts weet welke CAB’s je volgt en wat je inneemt. Sommige van deze behandelingen kunnen immers negatief inwerken op de klassieke behandeling of voor nevenwerkingen zorgen die je arts dan niet kan interpreteren.

Baat het niet, schaadt het niet?

Vaak wordt gezegd: ‘Baat het niet, dan schaadt het niet’. Mensen bedoelen dan: misschien helpt het niet, maar het kan ook geen kwaad. Maar dit gaat niet op voor complementaire en alternatieve behandelingen. Ze zijn immers niet altijd onschadelijk, ook al worden vooral ‘natuurlijke’ middelen gebruikt. Let bijvoorbeeld op met:

  • Bepaalde kruiden en voedingsstoffen kunnen de opname van geneesmiddelen beïnvloeden. Sint-janskruid bijvoorbeeld zorgt voor een snellere afbraak en een verminderde opname van geneesmiddelen waardoor ze minder toxisch worden (de patiënt voelt zich beduidend ‘beter’) maar ook minder tot niet meer efficiënt worden. Pompelmoes doet net het tegenovergestelde: het zorgt ervoor dat een geneesmiddel langer in het lichaam blijft, waardoor het beduidend toxischer wordt zonder efficiënter te zijn.
  • Hooggedoseerde vitaminepreparaten kunnen negatief interfereren met chemo- en radiotherapie.
  • Antioxidanten, die mensen vaak slikken als voedingssupplement, kunnen een negatieve invloed hebben op de werking van radiotherapie. Van een antioxidant als selenium bijvoorbeeld is bekend dat het niet onschuldig is als je er te veel van neemt.

Net omdat sommige complementaire en alternatieve behandelingen de reguliere medische behandelingen kunnen beïnvloeden, raden we iedereen aan om de combinatie in alle openheid te bespreken met de behandelend arts.

Psychisch sterker

Leven met kanker is een hele beproeving. Behalve de lichamelijke ongemakken die de behandeling met zich meebrengt, worden kankerpatiënten geconfronteerd met allerlei zorgen en onzekerheden. Bepaalde complementaire en alternatieve behandelingen kunnen een patiënt helpen om weer een emotioneel evenwicht te vinden. 

Bepaalde complementaire behandelingen kunnen er mee voor zorgen dat de patiënt de last van de diagnose en de behandeling beter kan dragen en zich psychisch sterker voelt.

Het is wetenschappelijk bewezen dat meditatie, yoga en mindfulness beduidend de angst en stress ten gevolge van kanker verminderen. Deze behandelingen zorgen er mee voor dat de patiënt de last van de diagnose en de behandeling beter kan dragen en zich psychisch sterker voelt. Ze hebben ook een gunstig effect op de slaap, de vermoeidheid bij en na kanker en negatieve gevoelens.

Hoe een verantwoorde keuze maken?

Voor je een complementaire en alternatieve behandeling start, is het van groot belang dat je je eerst goed informeert. Maak een afspraak voor een gesprek met de aanbieder van de complementaire en alternatieve behandeling en stel daarin vragen als:

  • Wat houdt de behandeling precies in?
  • Hoelang duurt de behandeling?
  • Wat mag je van de behandeling verwachten?
  • Hoeveel kost de behandeling?
  • Welk percentage van de kostprijs wordt vergoed door de ziekteverzekering?
  • Welke medische of paramedische opleiding heeft de therapeut genoten?
  • Is de therapeut aangesloten bij een beroepsvereniging?

Wees op je hoede als een therapeut beweert kanker te kunnen genezen en ga niet in zee met een therapeut die vraagt de klassieke behandeling te staken. Vraag aan jouw behandelend oncoloog om te dialogeren met de therapeut die jou een bepaalde complementaire en alternatieve behandeling aanraadt. Wederzijds overleg kan altijd een meerwaarde voor jou als patiënt betekenen.
 

Meer informatie

Over alle complementaire behandelingen

Specifiek over voedingssupplementen

Stel je vraag over kanker

Contacteer de Kankerlijn

Bel 0800 35 445
Nu beschikbaar
Ma-vrij 9-12u en 13-17u
Chat met de Kankerlijn
Nu offline Beschikbaar op 01/04/2024 om 09:00
Ma 9-12u
Woe 14-17u en 19:30-22:30u
Met dank aan dr. Christel Fontaine
Laatst aangepast op